Bebeklerde süt alerjisi, inek sütü proteinlerine karşı gelişen bağışıklık sistemi reaksiyonudur. Genellikle ilk 6 ayda ortaya çıkan bu durum, bebeklerin %2-3’ünü etkiler. Alerji mekanizması, bağışıklık sisteminin süt proteinlerini zararlı olarak algılayıp histamin gibi kimyasallar salgılamasıyla tetiklenir. Bu reaksiyonlar sindirim sistemi, cilt ve solunum yollarında çeşitli belirtilere yol açar.
Süt Alerjisinin Yaygın Belirtileri
- Sindirim Sistemi: Şiddetli kusma, kanlı veya mukuslu dışkı, kronik ishal, kabızlık ve karın ağrısı
- Cilt Reaksiyonları: Kurdeşen, egzema, yüzde şişlik ve kaşıntılı döküntüler
- Solunum Problemleri: Hırıltılı nefes, kronik öksürük, burun tıkanıklığı ve nefes almada zorluk
- Sistemik Tepkiler: Büyüme geriliği, uyku düzensizlikleri ve sebepsiz ağlama krizleri
Teşhis Sürecinde Kullanılan Yöntemler
Tanı koymak için ilk adım ayrıntılı hasta öyküsü alınmasıdır. Semptomların süt tüketimiyle ilişkisi değerlendirilir. Deri prick testi ve spesifik IgE kan testleri alerjen duyarlılığını ölçer. Kesin tanı için 2-4 haftalık süt ve süt ürünlerinin diyetten çıkarılması (eliminasyon diyeti) ve kontrollü yeniden verilmesi (provokasyon testi) altın standart yöntemdir.
Tedavi ve Beslenme Yönetimi
- Anne Sütü Alan Bebekler: Emziren anneler süt ürünleri, yumurta ve soya içeren gıdaları diyetinden çıkarmalı. Kalsiyum ve D vitamini takviyesi önemlidir.
- Formül Mama Kullanan Bebekler:
- Kapsamlı hidrolize mamalar (proteinler parçalanmış)
- Amino asit bazlı mamalar (ağır vakalarda)
- Keçi veya soya sütü çözüm değildir, çapraz reaksiyon riski vardır.
Acil Durum Yönetimi
Anafilaksi riskine karşı adrenalin oto-enjektörü (Epipen) reçete edilebilir. Acil belirtiler arasında boğaz şişmesi, nefes darlığı ve bilinç kaybı yer alır. Bu durumda 112 acil servis aranmalıdır.
Ek Gıda Geçişinde Dikkat Edilecekler
6. aydan sonra başlanan ek gıdalarda etiket okuma kritik önem taşır. Gizli süt proteini içerebilecek ürünler:
- Ekmek ve unlu mamuller
- İşlenmiş et ürünleri
- Margarin ve hazır çorbalar
- "Kazein", "peynir altı suyu" veya "laktalbümin" içeren ürünler
Prognoz ve İzlem
Bebeklerin %75’i 3 yaşına, %90’ı 6 yaşına kadar süt alerjisini atlatır. Düzenli kontrollerde:
- Büyüme eğrisi takibi
- Beslenme durumu değerlendirmesi
- Yıllık provokasyon testleri ile tolerans gelişimi izlenir.
Süt Alerjisi ile Laktoz İntoleransı Farkı
Süt alerjisi bağışıklık sistemi kaynaklıyken, laktoz intoleransı enzim eksikliğine bağlıdır. Laktoz intoleransında gaz, şişkinlik gibi sindirim şikayetleri görülürken cilt veya solunum semptomları olmaz.
Evde Pratik Çözümler
- Ev yapımı badem sütü (kalsiyum desteği için)
- Zeytinyağlı sebze yemekleri
- Kuru baklagil püreleri (protein kaynağı olarak)
- Besin değeri yüksek avokado ve muz püreleri
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
- Kanlı dışkılama veya şiddetli kusma
- Nefes almada zorluk
- Ciltte yaygın kurdeşen
- Büyüme geriliği şüphesi
Pediatri uzmanı, çocuk alerji doktoru ve diyetisyenden oluşan multidisipliner ekip, tedavi sürecinde en iyi sonuçları sağlar. Erken teşhis ve uygun yönetimle bebekler sağlıklı gelişimlerini sürdürebilir.
