İnek sütü alerjisi, bağışıklık sisteminin süt proteinlerine (kazein ve whey) anormal tepki vermesiyle ortaya çıkan bir besin alerjisidir. Özellikle bebeklerde en sık görülen alerji türü olup, yetişkinlerde de nadiren devam edebilir. Bu makalede, teşhis yöntemlerinden beslenme stratejilerine kadar tüm detayları bulabilirsiniz.
İnek Sütü Alerjisi Neden Olur?
Bağışıklık sistemi, sütteki proteinleri zararlı bir istilacı sanarak IgE antikorları üretir. Bu tepki histamin salınımına yol açar. Risk faktörleri arasında aile öyküsü, egzema ve erken bebeklik döneminde inek sütüne maruziyet yer alır.
Belirtileri Nasıl Anlaşılır?
Reaksiyonlar 2 saat içinde (ani) veya 48 saat sonra (gecikmeli) ortaya çıkabilir:
- Ani Belirtiler: Kurdeşen, dudak/boğaz şişmesi, kusma, nefes darlığı
- Gecikmeli Belirtiler: Egzema alevlenmesi, kronik ishal, kanlı kaka, gaz sancısı
- Sistemik Tepkiler: Büyüme geriliği, demir eksikliği anemisi, reflü
Teşhis Yöntemleri
- Deri Prick Testi: Cilde süt proteini ekstresi damlatılarak reaksiyon gözlenir.
- Kan Testi (Spesifik IgE): Kanda alerji antikorlarının seviyesi ölçülür.
- Eliminasyon Diyeti: 2-4 hafta süt ürünleri diyetten çıkarılır, belirtiler takip edilir.
- Oral Provokasyon Testi: Hastane ortamında kontrollü süt verilerek reaksiyon gözlemlenir.
Tedavi ve Yönetim
- Süt ve Ürünlerinden Kaçınma: Peynir, yoğurt, tereyağı, krema, dondurma, whey proteini içeren gıdalar.
- Reçeteli İlaçlar:
- Antihistaminikler (hafif reaksiyonlar için)
- Adrenalin oto-enjektörü (anafilaksi riski taşıyanlara)
- Besin Değişimleri:
- Bebekler: Anne sütü alıyorsa annenin diyetinden süt çıkarılır. Formül mama kullanılıyorsa hipoalerjenik mamalar (kazein hidrolizatları) tercih edilir.
- Alternatifler: Badem sütü, soya sütü (soya alerjisi yoksa), yulaf sütü, kalsiyum takviyeli pirinç sütü.
Saklı İçerikler ve Okuma Becerisi
Gizli süt kaynaklarına dikkat edilmeli:
- Ekmek, bisküvi, çikolata
- İşlenmiş et ürünleri (sosis, salam)
- Soslar (mayonez, salata sosları)
- "Laktozsuz" etiketli ürünler (protein içerir!)
- İlaçların yardımcı maddeleri
Beslenme Desteği ve Takviyeler
- Kalsiyum Kaynakları: Brokoli, badem, incir, kuru baklagiller
- D Vitamini: Güneşlenme, D vitamini damlaları
- Probiyotikler: Bağırsak florasını desteklemek için alerji dostu suşlar (Lactobacillus rhamnosus GG)
Hamilelik ve Emzirme Döneminde Dikkat
Alerji riskini azaltmak için:
- Hamilelikte diyet kısıtlaması önerilmez.
- İlk 6 ay sadece anne sütü verilmeli.
- Yüksek riskli bebeklerde hipoalerjenik mamalar hekim kontrolünde başlanabilir.
Alerji Geçer mi?
Çocukların %80’i 3-5 yaş arasında tolerans geliştirir. Düzenli kontrollerle alerji durumu provokasyon testleriyle değerlendirilir. Yetişkinlerde kalıcı olma olasılığı yüksektir.
Acil Durumda Yapılması Gerekenler
Anafilaksi belirtilerinde (nefes darlığı, bilinç bulanıklığı):
- Adrenalin oto-enjektörü uygulayın.
- Hemen 112’yi arayın.
- Sırtüstü yatırıp bacakları yükseltin.
