Balgam

Mukus ya da sekresyon olarak adlandırılan balgam, vücudun genellikle kendini koruması için üretilir. Teşhisi konulduktan sonra nedene yönelik tedavi uygulanır.

Balgam Nedir?

Balgam tıpta mukus ya da sekresyon olarak adlandırılır. Vücut genellikle kendini korumak için bu mukusu üretir. Vücut içine giren bakteri, mikrop, virüs, toz, zararlı maddeler gibi vücuda yabancı şeyleri dışarıya atmak ister ve bu nedenle balgam meydana gelir. Balgam boğazda balgam hissi olan geniz akıntısı balgam ile aynı şey zannedilebilir. Ancak genizde balgam hissi geniz akıntısı boğazın içinde meydana gelirken balgam daha çok öksürükle dışarıya atılır.

Balgam yapısı ve özellikleri normalde renksiz, kokusuz, akışkan, berrak görünümlü ve akışkan kıvamdadır. Eğer balgamda renk, kıvam, yapı ve koku gibi değişiklikler meydana gelmiş ise bazı hastalıklar olabileceği için önemsenmesi gereken bir belirti olabilir.

Balgam normal koşullarda vücutta her gün üretilen bir salgıdır. Meydana geldiği maddeler su başta olmak üzere protein, antikor ve tuzlardan oluşmaktadır. Her gün üretildiği için solunum sisteminin korunması ve buraya giren yabancı maddelerin hemen dışarı atılması sağlanır. Burun, nefes borusu, boğaz ya da akciğerlerde bir enfeksiyon oluşursa ya da bir hastalık var ise balgam yapımı vücut tarafından arttırılır ve öksürme şeklinde bu maddeler dışarı atılmaya çalışılır.

Balgam çeşitlerini renginden ve kıvamı, yapısından anlayabilmek ve yorumlayabilmek mümkündür. Balgam yapısı ve özellikleri normalde renksiz, kokusuz, akışkan, berrak görünümlü ve akışkan kıvamdadır.

Kıvamına Göre Balgam Çeşitleri

Solunum yollarını korumakta çok önemli bir görevi olan balgam dışardan gelen zararlı maddeleri tutarak solunum yollarına ulaşmasını engeller. Bu nedenle balgamın yapısı dışardan alınan, tutulan maddeler nedeniyle değişebilir. Normalde durumda akışkan bir yapısı olsa da maddelere göre incelebilir, kanlı olabilir, balgamda az miktarda kan gelmesi ve genizden gelen balgamda kan olabilir, kalınlaşabilir bazen iltihaplı olabilir. Bazı durumlarda da akışkan değil de yapışkan ve sümük salgısı kıvamında bir hale gelebilir.

  • Köpüklü Balgam: Köpüklü balgam yapısı köpüklü ve çok akışkan olmayan, berrak ve jöle gibi görünen bir yapıdadır. Genelde sık görülen bir balgam çeşididir. Balgamlı öksürükler sık görülür. Boğazda balgam hissi sıktır. Boğaz oluşan his nedeniyle ses kısıklığı öksürük ve balgam normaldir. Bazı durumlarda normaldir ve bir hastalık nedeniyle olmayabilir. Kısa sürede geçmeyen balgam sürekli balgam haline geldiğinde sorun olabileceği için doktora danışılması önemlidir. Enfeksiyonlar, kirli hava ya da sigara balgam oluşması nedenlerindendir ve köpüklü balgam oluşmasının başlıca nedenleri olabilir. Bademciklerin iltihaplanması sonucu boğazda gıcık ve balgam oluşabilir. Aynı zamanda üst solunum yolunda da meydana gelen enfeksiyonlar ile boğazda kuruluk ve balgam oluşabilir. Köpüklü balgam kıvamından dolayı yutkunma zorluğu ve balgam çıkarma ile meydana gelebilir, akciğerde gelen enfeksiyonlar nedeni ile ciğerde balgam oluşabilir. Bu durumda öksürürken balgam gelmesi muhtemeldir. Beyaz köpüklü balgama dönüşebilir. Bir hekime gidilmesi faydalıdır.
  • İltihaplı Balgam: İltihaplı balgam genelde bulanık bir şekildedir ve yapısı da jöle kıvamındadır. İltihap durumlarında yeşil sümük ve balgam yani koyu yeşil balgam ve koyu sarı balgam şeklinde olabilir. İltihap durumunda koyu balgam olduğu için pürülan balgam adı da verilir. Aşırı balgam ve sık balgam çıkarma olabilir. İltihaplı balgamda mikroplar, virüsler neden olacağı için ağızda bir koku meydana gelir. Sürekli balgam çıkarma görülebilir.
  • Yapışkan Balgam: Normalde yapışkan değil akışkan kıvamda olan balgam bazı maddeler nedeniyle şeffaf yapışkan balgam haline gelebilir. Bazen sert balgam, katı balgam şeklinde de karşımıza çıkabilir. Katı balgam gelmesi kıvamın değişmesi nedeniyle olabilir. Radyoterapi tedavisi ilk nedeni olabilir. Süreç sonunda iki altı ay kadar sonra normal haline geri dönmesi beklenir. Sigara kullanan bireylerde ve sigarayı bıraktıktan sonra balgam oluşması soluk borusunun içindeki meydana gelen tahriş nedeniyle olur. Soluk borusuna zarar verdiği için balgam yapmayan sigara yoktur. Genelde sabahları balgam artışı olur.
  • İnce Balgam: Alerji durumlarında ya da hafif soğuk algınlığı, nezle gibi durumlarda meydana gelir. Yapısı sık renk ve kıvamı incedir.
  • Kalın Balgam: Meydana gelen enfeksiyon ilerledikçe vücutta oluşan balgamın kıvamı da kalınlaşır. Havanın kurumasından da kaynaklanan bir balgam türüdür. Balgamın yoğunluğu artmıştır.

Rengine Göre Balgam Çeşitleri

Normal durumlarda oluşan balgamın kendine özgü renk, koku ve yapısı vardır. Kokusuz, renksiz, berrak, şeffaf balgam şeklinde olmalıdır. Eğer bu özellikler değişmiş ise vücutta bir hastalık, yolunda gitmeyen bir durum var denilebilir. Balgam renkleri ve hastalıkları bize bir ipucu olabilir. Balgam renkleri değişmesi durumunda da hızlı tedavi için doktora başvurmak gereklidir.

Balgam renkleri ve hastalıkları:

  • Yeşil - Sarı Renkte Balgam: Eğer balgamın rengi sarı balgam, yeşil balgam şeklinde bir renge dönüşmüşse, yeşil balgamlı öksürük var ise bir enfeksiyon habercisi olabilir. iltihaplı balgam olarak da bilinir. Renk sarıdan yeşile doğru dönüşebilir. . Sarı balgam ve öksürük sık görülen ikilidir, vücut öksürük ile bu enfeksiyonu dışarı atmaya çalışır. Yapışkan bir yapısı olduğundan boğazda sürekli balgam hissi olabilir. Bu çeşit balgamda balgam çıkarma zor olabilir. Akciğerde enfeksiyon, tüberküloz, astım ve kronik bronşitte görülen bir türdür.
  • Kırmızı - Pembe (Kanlı) Balgam: Balgamın pembe ya da kırmızı şekilde olması balgamda kan olduğunu, kanlı balgam olduğunu düşündürür ya da kanamalar nedeniyle olabilir. Bazen balgamda çizgi şeklinde kan olabilir. Bu durumda öksürürken zorlanmış olmakta bu kana neden olabilir. Ancak kanlı balgam gelmesi önemli bir durumun habercisi olabilir. Kanlı balgam öksürük akciğer ödemi, kanama, tüberküloz gibi hastalıklardan kaynaklanıyor olabilir. Enfeksiyon eşliğinde rengi turuncu balgam gibi görülebilir. Kanlı balgam faranjit durumunda da görülebilir.
  • Beyaz Balgam (Gri Balgam): Balgamın renginin beyaz olması normal balgam olan şeffaf renkli balgama benzediği için sorun olduğu düşünülmeyebilir. Aslında beyaz balgam gri balgamdır yani rengi beyaz değil gridir. Tuzlu balgam gibi görünebilir. Ancak beyaz gibi gözükmektedir. Solunum yollarındaki rahatsızlıklar ve astım nedeniyle meydana gelebilen bir balgamdır.
  • Kahverengi Balgam: Balgamın norma kıvamı saydamdır ve akışkandır. Bazı rahatsızlıklarda farklı rahatsızlıklar neticesinde değişebilmektedir. Kahverengi balgam, kırmızı ya pembe balgam sorunundan sonra meydana gelebilir. Bu kanın koyulaşmış hali olabilir. En bilinen  sebepleri akciğer hastalıklarıdır. Ayrıca sigara içenlerde, ya da sigarayı bıraktıktan sonra balgam içindeki katran, nikotin gibi maddeler nedeniyle kahverengi balgam şeklinde meydana gelebilir.
  • Siyah Balgam: Siyah balgam tozlu ya da kirli yerlerde solumanın sonucunda meydana gelebilir. Koyu renk balgam olarak da bilinir. Kömür madeni, sigarada bulunan katran neden olabilir. Mantarlar da siyah balgama neden olabilir. Balgamda siyah lekeler şeklinde de görülebilir.

Balgam Belirtileri

Balgam her insanda vücudu savunmak ve dışarı zararlı maddeleri atmak için belirli miktarlarda üretilen bir salgıdır. Ancak normal miktarda ve kıvamda bir sorun teşkil etmez ve bireyi rahatsız etmez. Bazen insanlar bunun farkına bile varmayabilir. Balgam üretiminin arttığı zaman bazı belirtiler meydana gelir.

Bu belirtiler:

  • Öksürük: Balgam üretimi çok olunca vücut bunu dışarı atmak için öksürük meydana gelecektir. Boğazda hırıltı ve balgam olduğunda hırıltılı öksürük, ve balgam gelmesi normaldir. Böyle durumlarda yutkunurken boğazda balgam hissi olabilir. Balgam temizleme isteği, sürekli balgam atmak ve sabahları balgamlı öksürük oluşabilir. Öksürüksüz balgam var ise yapışkanlığından dolayı atılamıyor olabilir. Geçmeyen balgamlı öksürükte, sürekli öksürük ve balgam şikayeti ile hekime başvurulmalıdır.
  • Geniz Akıntısı: Geniz akıntısı ve balgam bazen karıştırılabilir. Balgam atılamadığı zamanlarda balgam yutmak geniz akıntısı ile karıştırılabilir. Geniz akıntısı dışarı atılmaz. Ancak balgam dışarı öksürük ile atılabilir. Boğazda balgam birikmesi geniz akıntısı zannedilebilir. Boğazda balgam var hissi öksürük ile atılıyorsa geniz akıntısı değildir.
  • Ses Kısıklığı: Boğazda sürekli balgamlı öksürük nedeniyle seste kısılma ve boğuklaşma meydana gelebilir. Ses kısıklığının nedeni balgamın birikmesi ve ses telleri etrafında toplanması nedeniyle olabilir. Sabahları balgam çıkarmak ile bu ses kısıklığı biraz azalabilir.
  • Nefes Darlığı: Nefes darlığı meydana gelmişse balgamın solunum yollarında birikmiş olabileceği akla gelebilir. Balgam nefes darlığı durumunda en sık görülür. Sürekli burun tıkanıklığı ve balgam bu nedenle ilişkilendirilebilir.

Balgamın Nedenleri

Balgam vücuda giren yabancı maddeleri dışarı atmak ve vücudu korumak için belirli miktarlarda üretilir. Ancak yapısı ve kıvamı değişmeye başladığında patolojik bir durum olduğunun göstergesi olabilir. Bazı nedenler balgamın renginin ve kıvamının değişmesine neden olabilir. 

Bunlar:

  • Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları: Vücudun ağız, burun, boğaz ve de yutak kısmı olan üst solunum yolları enfeksiyonlarına çok fazla virüs neden olabilir. Bazen de bakteriler ve mantarlar neden olabilmektedir. Bulaşıcı hastalıklardır. Enfeksiyonlar nedeniyle balgam meydana gelebilir.
  • Bademcik İltihabıBademcikler vücuda ağız ve burundan giren enfeksiyonları toplayıp daha fazla içeri girmelerine izin vermezler. Bu nedenle üzerlerinde kalan mikroplar nedeniyle iltihap gelişebilir. Vücut balgam üretimini artırıp bu bakterilerin dışarı atılmasını sağlar.
  • LarenjitGırtlak adı verilen bu bölüm boğazımızdaki geçiş alanıdır. Burada ses telleri vardır. Bu bölgenin iltihaplanmasına larenjit adı verilir. Burada oluşan enfeksiyonlardan kurtulmak için vücut balgam üretimi yapar ve balgam atmak için öksürük ile dışarı atmaya çalışır.
  • Mononükloz: Uçuk yani herpes virüs grubundan olan epstein-barr virüsü (EBV) nedeniyle olur. Her yaşta olabilir, tükürük ile bulaşan bir virüstür. Boğazdan virüsleri gireceği için vücut alarma geçer ve balgam üretimi artar. Boğazda ve burun pasajında çok fazla virüs olunca sürekli burun tıkanıklığı ve balgam olabilir.
  • Krup Hastalığı: Bu hastalık çok bilinen bir hastalık değildir çünkü en çok küçük yaştaki çocuklar ve bebeklerde görülür. Virüs kaynaklı ve gırtlakta meydana gelen bir hastalıktır. Ses tellerinde şişlikler oluşur. Havlama şeklinde bir öksürük meydana çıkabilir. Çok fazla balgam oluşmuşsa balgam kusmak şeklinde balgam çıkarılabilir. Sürekli balgam gelmesi, balgam çıkaramama, balgam atamamak ya da çocuğun balgamlı kusması bu hastalıkta olabilir.
  • Sigara: Sigara özellikle solunum yoluyla alınan bir maddedir ve buranın yapısını bozar. Ayrıca içeriğindeki maddeler de vücuda zararlıdır. Bu nedenle vücut balgam ile bu maddeleri dışarı atmak ister. Sigara balgam söktürücü maddelerin de etkisini azaltabilir.  Bireyin sigarayı bıraktım balgam atamıyorum şikayetleri bu yapının bozulmasından kaynaklanabilir.
  • Kimyasal Maddeler: Kimyasal maddeler birçok bileşenden oluşan maddelerdir. Bunların bazıları vücuda yabancı ve zararlı maddelerdir. Bu maddeler solunum yolu, sindirim yolu, göz, deri, damar gibi yollardan vücuda girebilir. Alerjik reaksiyon oluşturduklarında ya da zararlı maddeler ise vücut bunları atmak ister ve balgam oluşumu artar.
  • Hamilelik: Kadınlarda hamilelikte meydana gelen bazı hormonal değişimler, fiziksel değişimler balgam üretiminin artmasına neden olabilir. Sigara da buna etki edebilir. Ayrıca annenin alerjik bir bünyesi varsa bebekte meydana gelen salgılar bile yabancı bir madde olarak algılanabilir.

Balgam Teşhisi

Balgam şikayeti meydana geldiğinde nedenleri birden fazla olduğu için bu nedenlerin teşhisinin yapılması ve ona göre tedavi edilmesi gerekmektedir. Hekime başvurduğunuz zaman hekim teşhis koymak için öncelikle sizi değerlendirecek ve ardından balgam türü, rengine göre tanı aranır ve tedavi planlanır.

  • Fizik MuayeneHekime başvurduğunuz zaman öncelikle sizde meydana gelen belirtileri ve şikayetlerinizi dinleyecektir. Ardından balgamın rengi, kokusu, kıvamı, özelliği ve miktarını soracaktır. Başka bir hastalığınız var mı ya da ilaç kullanıyor musunuz bunları da soracaktır. Ardından çubuk yardımı ile boğazınızı da muayene edebilir.
  • Balgam Kültürü: Balgam kültürü için balgamdan örnek toplanması gerekir. Hekim size nasıl yapılacağı konusunda yönlendirme yapacaktır. Balgam toplama için bazı özel plastik kutular bulunmaktadır. Buraya balgam örneği alındıktan sonra laboratuvar ortamında incelenmesi yapılacaktır.
  • Bronkoskopi: Eğer balgam kültüründen sonra hekim gerekli gördüyse bu yöntemi de isteyebilir. Burada ucunda bir kamera bulunan alet ile akciğer bronşlarının içi görüntülenir. Bu işlemin sonucuna göre de gerekli tedavi hekim tarafından planlanacaktır.

Balgam Tedavisi

Balgam birçok nedenden dolayı meydana geldiği için öncelikle hekim tarafından neden olduğu bulunmalıdır. Ardından nedenine yönelik tedaviyi hekim belirlemelidir. Neden ortadan kaldırılmak için tedavi yapılırken balgamın atılması ve ortadan kaldırılması için de tedaviler planlanabilir.

Bunlar:

İlaç TedavisiBalgamın vücuttan atılmasını kolaylaştırmak ya da oluşmasını engellemek için bazı ilaçlar mevcuttur. Balgama neden olan hastalık tedavi edilirken bir yandan da balgam tedavi edilmelidir ki vücuttan dışarıya atılsın.

  1. Antibiyotik: Balgam bazı yabancı maddelerin vücuda alınması sonucunda oluştuğu gibi eğer enfeksiyon nedeniyle meydana gelmişse antibiyotik kullanarak balgamın azaltılması ve tedavi edilmesi sağlanabilir. Kullanılacak antibiyotik türüne ve dozuna hekim karar vermelidir.
  2. Alerji ilaçları: Antihistaminik adı ile de bilinen bu ilaçlar vücudun alerjik tepki gösterdiği durumlarda kullanılırlar. Eğer balgam vücuda alerji yapan bir madde nedeniyle meydana geliyorsa bu durumun ortadan kaldırılması için alerji ilaçları kullanılabilir. Bu ilaçlar hekim kontrolünde kullanılmalıdır.
  3. Balgam Söktürücüler: Balgam normalde öksürük ile vücuttan atılmaya çalışılır. Ancak çok yoğun, inatçı ve atılamıyorsa bu durumda en etkili balgam söktürücü müdahale balgam söktürücü şurup, balgam söktürücü tablet ilaçlar kullanılabilir. Balgam sökücü ilaçlar ve balgam söktürücü suda eriyen tablet asetilsistein adı verilen maddeden oluşur. Eğer hekiminiz uygun görürse balgam söktürücü bir ilaç ile tedavinizi planlar.

Balgam Tedavi Edilmezse

Balgam normalde her insanda üretilir. Belirli bir oranı, kıvamı, yapısı, kokusu ve miktarı vardır. Ancak eğer ki bu özellikleri değişirse bir problem olduğu akla gelmeli, bir hastalık belirtisini düşündürmelidir. Balgamın birçok nedeni vardır enfeksiyon nedeniyle oluşan balgamlar tedavi edilmezse eğer enfeksiyon ilerler ve tedavisi iyice zorlaşır.

Sigara ve çevre kirliliği gibi nedenlerden oluşan balgamda da bu nedenlerin ortadan kaldırılması gerekir aksi takdirde zararlar nedeniyle, solunum yolu organları başta olmak üzere vücutta kansere neden olabilirler.

Balgama Ne İyi Gelir?

Balgam eğer vücutta bazı nedenlerden dolayı artmışsa rahatsız edici miktarlara ulaşabilir. Balgam çok olunca balgam atmanın yolları, öksürük ve balgam sökücü maddeler araştırılır. Balgam söktürücü yöntemler balgamın atılmasını kolaylaştırıp rahatlatıcı olabilir. Balgam söktürücü besinler, balgam söktürücü karışım, balgam söktürücü kür gibi yöntemlerle balgam kurutucu etki sağlanabilir.

Bunlar:

  • Balgam Sökücü Bitki Karışım Çayları: Ilıtılmış bir su bardağı suya zerdeçal, zencefil, karabiber ve kırmızı biberden oluşan karışımı güzelce karıştırın, kaynatın ve bu balgam söktürücü çayı iyice soğutmadan ılık tüketin. Balgam söktürücü bitki çayları içinde etkili bir karışımdır.
  • Limon: Bir bardak yaklaşık 200-250 ml ılıtılmış suya 1 yemek kaşığı kadar limonun  suyunu ilave edin ve bunu yavaş yavaş için. Öksürük balgam söktürücü ve rahatlatıcı bir karışımdır.
  • Bal ve Acı Biber Şurubu: Balgam sökücü kür olarak hazırlayabileceğiniz bu karışım için çeyrek bardak elma sirkesi ile bir adet limon suyunu karıştırın. Ardından üzerine 2-3 kaşık bal ilave edin. 1 yemek kaşığı kadar toz halinde zencefil koyun. Yarım yemek kaşığı acı biber ilave edin. Günde birkaç kez olacak şekilde tüketin. Balgam söktürücü içecekler listesinde başta gelen balgam söktürücü bal en etkili yöntemlerden biridir.
  • Elma Çayı: Elma balgam sökücü meyveler denilince akla ilk gelen meyvedir. Balgam söktürücü elma çayı için yarım adet soyulmuş elma gerekir. Yarım limondan çıkan su ardından 1 yemek kaşığı miktarda bal ile yapılır. Elmalar pişince ezilir bal ve limon suyu ile karıştırılır. Gün içinde iki ya da üç kerede içecek şekilde tüketin.
  • Rezene Çayı: Rezene çayı ıhlamur ile kaynatılınca en iyi balgam sökücü çayların başında gelir. Bir miktar rezene ve ıhlamur kaynayan suya atılır birkaç dakika demlenmeye bırakılır. Öksürük kesici balgam söktürücü etkisinden dolayı tercih edilir.
  • Su içmek: Boğazda oluşan balgam kıvamı koyulaşmış, atılması zor hale gelebilir. Günde yaklaşık olarak içilen 2-3 litre su ile boğaz kısmı nemli tutularak balgamın yoğunluğu da azaltılır ve atılması kolaylaştırılır.
  • Ortamın Nemli Olması: Kuru hava öksürük ve zor nefes almaya sebep olabilir. Geniz akıntısı gibi rahatsızlıkları tetikleyebilir. Ayrıca balgamın atılması için ortamın nemli olması ve solunum yollarının nemli tutulması önemlidir. Bu nedenle buhar makineleri gibi makineler ile ya da kalorifer üzerine konulan sular, ıslak bezler ile ortam nemi artırılabilir. Özel üretilmiş buhardanlıklardan da kullanılabilir.
  • Balgam Çıkarma Egzersizleri: Balgam çıkarmak için yukarıdaki balgam çıkarma yöntemleri çay ve karışımlar ile birlikte ilave olarak balgam çıkarma egzersizleri de balgamın atılmasını kolaylaştıracaktır. Nefes alırken beş saniyede alın, üç kerede öksürerek bu nefesi vermeye çalışın. Eli kubbeleştirerek yapılan sırt masajı da ciğerdeki balgamın atılımını kolaylaştırır. Eli çukur haline getirip sırta aşağıdan yukarı hareketlerle aşırı olmayacak şekilde vurulması hareketidir.

Balgama Ne İyi Gelmez?

Balgam herkeste üretilen bir salgı olduğu için her zaman bir hastalık olduğu söylenemez ancak kokusu, yapısı, kıvamı, miktarı artınca bir hastalıktan kaynaklanıyor denilebilir. Balgamın meydana gelmesine neden olan ve balgamı artıran bazı durumlar vardır.

Bunlar:

  • Sigara: Sigara her şeyde vücuda zararlı bir maddedir. Ancak ilk kendini belli eden zararlarından biri de balgamdır. Sigara içer içmez solunum ve yutağa zararlı etkileri olur. Vücut soluk yolunda ve boğazda kalan zararlı maddeleri dışarı atmak için balgam üretimini arttırır.
  • Kirli Hava: Havadaki kirli maddeler bulununca nefes yoluyla bu zararlı maddeler vücuda zarar verir. Vücut bu maddeleri dışarı atmak ister ve normalde ürettiği balgam miktarından çok daha fazla üretmeye başlar.
  • Alerji: Eğer bir şeye alerjiniz varsa bu maddeyle karşılaşmanız da balgam üretimini artıracaktır. Bu nedenler bilinen bir alerjiniz varsa bu maddeden uzak durmanız gerekir. Ya da alerji testi yaptırmakta fayda vardır.

Balgam İlaçları

Balgam oluştuğu zaman bazı ilaçlar ile balgamın tedavi edilmesi sağlanabilir. Balgamın vücuttan atılmasını kolaylaştırmak ya da oluşmasını engellemek için bazı ilaçlar mevcuttur.

  • Antibiyotik: Eğer balgam enfeksiyon nedeniyle meydana gelmişse antibiyotik kullanarak balgamın azaltılması ve tedavi edilmesi sağlanabilir. Kullanılacak antibiyotik türüne ve dozuna hekim karar vermelidir.
  • Alerji ilaçları: Bu ilaçlar vücudun alerjik tepki gösterdiği durumlarda kullanılırlar. Antihistaminik adı ile bilinirler. Eğer balgam vücuda alerji yapan bir madde nedeniyle meydana geliyorsa bu durumun ortadan kaldırılması ve baskılanması için alerji ilaçları kullanılabilir. Bu ilaçlar hekim kontrolünde kullanılmalıdır.
  • Balgam Söktürücü: Balgam normalde öksürük ile vücuttan atılmaya çalışılır. Ancak çok yoğun, inatçı ve atılamıyorsa bu durumda en etkili balgam söktürücü müdahale balgam söktürücü şurup, balgam söktürücü ilaçlar kullanılabilir. Balgam sökücü ilaçlar asetilsistein adı verilen etken maddeye sahiptir. Eğer hekiminiz uygun görürse balgam söktürücü bir ilaç ile tedavinizi planlar.

Hamilelikte Balgam

Balgam vücuda giren yabancı maddelere karşı doğal savunucudur. Miktarının arttığı bazı durumlar ve hastalıklar vardır ancak gebelikte de bu miktar artabilir. Gebelikte kadınların hormonlarında bazı değişimler meydana gelmektedir. Bu hormonlar vücuttaki birçok şeyi etkiler ve normal seyrini değiştirir.

Hamilelikteki östrojen ve progesteron adı verilen hormonlar nedeniyle mukozalarda şişme ve ödem görülebilmektedir. Bu nedenle vücutta balgam üretimi artar. Hamilelikte öksürük ve balgam bu nedenle meydana gelebilir. Öksürük, balgam çıkarma, hırıltılı öksürük, ses kısılması gibi belirtiler varsa yine de bir sağlık kuruluşuna başvurmak diğer altında yatan başka bir hastalık olup olmadığını öğrenmek açısından önemlidir.

Çocuklarda Balgam

Balgamın normalde üretildiğinden fazla üretilmesi nedenleri birden fazladır. Bunların başında enfeksiyonlar, bazı akciğer hastalıkları, bazı virüsler, bakteriler ve mantarlar nedeniyle meydana gelebilir. Çocuklarda solunum yolları yapısı yetişkinlere göre daha kısadır ve yetişkinlere oranla daha az yabancı maddeyle temas etmişlerdir ve vücut yeni maddeleri yabancı madde olarak algılayıp vücudunu savunmak ve bu maddeleri dışarı atmak için balgam miktarını artırabilir.

Çocuklarda enfeksiyonlar çok sık görülmektedir, bu nedenle balgam meydana gelme ihtimali de daha yüksektir. Bazı durumlarda kakada balgam şeklinde yapı görülebilir. Çocuğun kakasında balgam olması bağırsak enfeksiyonun habercisi olabilir. Bazen de boğazda oluşan balgamın rengi, yapısı değişebilir.

Balgam meydana geldiğinde çocuklarda balgamlı öksürük, nefes darlığı, hırıltılı soluk alıp verme, boğazda tıkanma hissi gibi belirtiler meydana gelebilir. Bazen balgam miktarı çok arttığı durumlarda çocuklarda gece balgamlı öksürük de meydana gelebilir. Böyle belirtiler meydana geldiğinde hekime başvurulması gerekmektedir. Hekim çocuklar için balgam söktürücü ilaç, ya da enfeksiyon durumunda antibiyotik tedavi başlayabilir. Çocuklarda balgam söktürücü dozunun ayarlanmasına ve çocuklarda balgamlı öksürüğe hangi şurup ve hangi sıklıkta verileceğine hekim karar verecektir.

Bebeklerde Balgam

Vücut zararlı olarak algıladı maddelere karşı kendini savunup balgam ile dışarı atmaya çalışır ancak bu balgam bazen herkeste meydana geldiği miktarda ve yapıda meydana gelmemeye başlar. Bu durumda da bazı yolunda gitmeyen durumlar olabileceği akla gelir. Bebeklerde solunum yolları henüz tam olarak gelişmemiş olabilir. Özellikle erken doğum olan bebeklerin solunum yolları tam gelişmemiştir. Özellikle krup hastalığı denilen hastalık nedeniyle balgam meydana gelir. Krup hastalığı küçük yaşlarda görülen bir hastalıktır ve ses tellerinde şişlikler meydana gelir. Bu nedenle yenidoğan bebeğin balgamlı kusması gibi durumlar meydana gelebilir.

Bebeklerde de bazı enfeksiyonlar, akciğer ve solunum yolları nedeniyle balgam olabilir. Astım ya da alerji durumlarında meydana gelebilir. Bebeklerde mikroplar, yabancı maddeler çok kolay bir şekilde soluk yollarına ve burunda yapışıp burada birikebilir. Böylece bebekte balgam, bebeklerde balgamlı öksürük, bebeklerde geniz akıntısı ve balgam, bebeğin balgamlı kusması gibi şikayetler görülebilir.

Eğer kakadan balgam gelmesi gibi bir balgama benzeyen yapı var ise bağırsak enfeksiyonu olabileceği düşünülebilir. Bebek balgamlı öksürük durumunda tıkanabilir, uykusuzluk sorunu yaşayabilir. Tedavi için hekime başvurulması gerekir ve hekim antibiyotik ya da asetilsistein etken maddesi olan bir balgam söktürücü şurup tedavisi planlayabilir.

Bebeklerde balgam söktürücü ilaçları 2 aylık bebekte balgam için ayrı, 3 aylık bebekte balgamlı öksürük için ayrı, 4 aylık bebekte balgamlı öksürük durumunda yaşa, kiloya göre ayrı tedavi belirleyeceği için balgam söktürücü öksürük şurubu hekim gözetiminde kullanılmalıdır. Bebek balgam söktürücü ve bebeklerde balgam masajı uygulamasıyla iyice rahatlayacaktır. Bu masaj da sırtına iki parmak ile çok sert olmadan aşağıdan yukarı doğru hareketlerle yapılmaktadır.

Balgam için Hangi Doktora Gidilir?

Balgam eğer her bireyde meydana geldiği gibi normal kıvam, koku, miktar ve renkte meydana gelmiyorsa renginde kanlı balgam, siyah balgam, kahverengi balgam ve beyaz balgam gibi değişimler var ise beraberinde öksürük, hırıltı, ses kısıklığı gibi belirtiler de oluşuyor ise bir hekime başvurulmalıdır.

Balgam için yetişkin bireylerin Dahiliye (İç Hastalıkları) bölümüne ya da bir Kulak-Burun-Boğaz (KBB) bölümüne başvurması gerekmektedir. Eğer çocuk ya da bebek hasta ise Çocuk Hastalıkları bölümüne ya da Aile Hekimine başvurarak balgam testi ve hekimin gerekli gördüğü diğer testler ile neden belirlenip tedavisi planlanmalıdır.

Makaleyi faydalı buldun mu?
14
0
Makeleyi Paylaşın

Balgam ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Balgam nasıl atılır?

Balgam normalden fazla üretilince problem haline gelir ve bizi rahatsız ettiği için atmak isteriz. Vücut fazla balgamı atmak için öksürük refleksi ile tepki verir. Öksürerek boğazda ve akciğerlerde oluşan fazla balgam dışarıya atılabilir. Bazı egzersizler balgamın atılmasını kolaylaştıracaktır. Nefes alırken beş saniyede alın, üç kerede öksürerek bu nefesi vermeye çalışın. Eli kubbeleştirerek yapılan sırt masajı da ciğerdeki balgamın atılımını kolaylaştırır. Eli çukur haline getirip sırta aşağıdan yukarı hareketlerle aşırı olmayacak şekilde vurulması hareketidir.

Bazı balgam söktürmeye yardımcı kür, çay ya da karışımlar da balgamı inceltip atılmasına yardımcı olabilir.Ayrıca balgam söktürücü müdahale balgam söktürücü şurup, balgam söktürücü ilaçlar kullanılabilir. Balgam sökücü ilaçlar asetilsistein adı verilen maddeden oluşur. Bu ilaçlar da bir hekim kontrolünde alınmalıdır.

Ass. Dr. Samet Töken

Çocuklarda balgam nasıl atılır?

Çocuklarda balgamın atılamadığı ve çok üretildiği durumlarda balgamı inceltecek yöntemlerin yanı sıra bir hekime başvurup asetilsistein adı verilen balgam söktürücü şuruplar kullanılabilir. Bazı durumlarda balgamın çıkmasını kolaylaştıran sırt masajı da yardımcı olabilir. Elin avuç kısmının çukur haline getirip sırta aşağıdan yukarı hareketlerle aşırı olmayacak şekilde vurulması hareketidir. Ayrıca bazı çay ve karışımlar da balgam atımına yardımcı olabilir.

  • Rezene Çayı: Rezene çayı ıhlamur ile kaynatılır. Bir miktar rezene ve ıhlamur kaynayan suya atılır birkaç dakika demlenmeye bırakılır. Balgam söktürücü etkisinden dolayı tercih edilir. Gün içinde birkaç kere içilebilir.
  • Limon: Bir bardak yaklaşık 200-250 ml ılıtılmış suya 1 yemek kaşığı kadar limonun  suyunu ilave edin ve bunu yavaş yavaş için. Balgamı inceltir ve antioksidan özelliği sayesinde mikroplara karşı koruyucudur.
  • Bal ve Acı Biber Şurubu:  Balgam sökücü kür olarak hazırlayabileceğiniz bu karışım için çeyrek bardak elma sirkesi ile bir adet limon suyunu karıştırın. Ardından üzerine 2-3 kaşık bal ilave edin. 1 yemek kaşığı kadar toz halinde zencefil koyun. Yarım yemek kaşığı acı biber ilave edin. Günde birkaç kez olacak şekilde çocuğunuza tüketin. Biber acı geliyorsa eğer tatlandırmak için azıcık bal ilave edilebilir.
  • Elma Çayı: Balgam söktürücü elma çayı için yarım adet soyulmuş elma gerekir. Yarım limondan çıkan su ardından 1 yemek kaşığı miktarda bal ile yapılır. Elmalar pişince ezilir bal ve limon suyu ile karıştırılır. Gün içinde iki ya da üç kerede içecek şekilde çocuğunuza içirin.
Ass. Dr. Samet Töken

Bebeklerde balgam nasıl atılır?

Bebeklerde balgam bazı enfeksiyon, virüs, mantar ya da solunum organlarının tam gelişmemiş olması nedeniyle görülebilmektedir. Bebek balgamlı öksürük durumunda tıkanabilir, uykusuzluk sorunu yaşayabilir. Tedavi için hekime başvurulması gerekir. Bebeklerde kafamıza göre bazı balgam söktürücü doğal yöntemler ya da balgam söktürücü şurupları kullanamayız.  Çünkü çok küçük oldukları için belirli dozlarda şurup içmeleri gerekir ve bu doz yaşa, kiloya göre hekim tarafından belirlenmelidir. Hekim asetilsistein etken maddesi olan bir balgam söktürücü şurup tedavisi planlayabilir. Bebek balgam masajı uygulamasıyla iyice rahatlayacaktır. Bu masaj da sırtına iki parmak ile çok sert olmadan aşağıdan yukarı doğru hareketlerle yapılmaktadır.

Ass. Dr. Samet Töken

Balgam çıkarmak ciğerleri temizler mi?

Balgam tükürük bezleri tarafından üretilir ve boğaz bölgesinin yutak kısmında hissedilir. Bu kısımda birikebilir ya da akciğerde ve soluk borusu boyunca oluşmuş ve birikmiş olabilir. Öksürünce gelen balgam akciğer, soluk borusu ve yutak bölgelerinden geliyor olabilir. Akciğerlerde meydana gelen enfeksiyonlarla ciğerde oluşan ve biriken balgam öksürük ve bazı balgam söktürücülerle inceltilip atılabilir. Böylelikle balgam miktarı akciğerlerde azalır ve akciğerler balgamdan temizlenmiş olur.

Ass. Dr. Samet Töken

Balgam nasıl oluşur?

Balgam vücut tarafından belirli miktarda her insanda, her yaşta tükürük bezlerimiz tarafından üretilen bir salgıdır. Vücut kendini savunmak için bazı toz, hava, sigara, mikrop, virüs, mantar gibi yabancı maddeleri dışarı atmaya çalışır. Bazen çok fazla bu zararlı maddelere maruz kalırsa ürettiği balgam miktarı da bu maddeleri atabilmek için fazlalaşır. Bu durumda bireyi rahatsız edecek kadar balgam üretimi yapılmış olur.

Ass. Dr. Samet Töken

Balgam nereden gelir?

Vücudun yabancı maddelere karşı kendini korumak için ürettiği balgam tükürük bezleri tarafından üretilir ve boğaz bölgesinin yutak kısmında hissedilir. Bu kısımda birikebilir ya da akciğerde ve soluk borusu boyunca oluşmuş ve birikmiş olabilir. Öksürünce gelen balgam akciğer, soluk borusu ve yutak bölgelerinden geliyor olabilir.

Ass. Dr. Samet Töken

Boğazımda sürekli balgam var ne yapmalıyım?

Vücut kendini balgam salgısıyla zararlı maddelerden koruduğu için herkeste bir miktar balgam olması normaldir. Ancak çok fazla üretildiğinde solunum sistemi hastalıkları meydana geldiğinde miktar artar ve boğazda balgam hissi oluşmaya başlar. Öksürük artar, balgam çıkarma görülür. Boğazda balgam olması durumlarında öksürük ile balgam çıkarılabilir. Ayrıca balgamı inceltilmesi için asetilsistein etken maddesi olan balgam söktürücü şuruplar, ilaçlar kullanılabilir. Bu durumda bir sağlık kuruluşuna başvurulması gereklidir. Bu ilaçları hekim size gerekliyse yazacaktır.

Ass. Dr. Samet Töken

Balgamlı öksürük için ne yapmalı?

Balgam normal zamanlarda çok fazla olmadığında öksürüğe neden olmaz. Çünkü vücut fazla olan balgamı öksürük ile atmaya çalışır. Bu nedenle balgam miktarı bazı mikrop, virüs, mantar, alerji gibi durumlar nedeniyle arttığında vücut öksürük ile fazla balgamı dışarı atmaya çalışacaktır.

Balgamlı öksürük durumunda öksürük ve balgamın yumuşaması için bal ve ıhlamur karışımı, ıhlamur rezene çayı, Elma çayı, bal ve acı biber karışımı, kekik gibi yöntemlerle balgam inceltilip atılması kolaylaştırılabilir. Balgam söktürücü ilaçlar da kullanılabilir. İlaç kullanılmadan önce hekime danışılmalıdır.

Ass. Dr. Samet Töken

Kanlı balgam neden gelir?

Balgamın normal rengi şeffaf, berraktır. Bazı hastalıklarda rengi değişebilir. Özellikle kanlı balgam durumlarında akciğer hastalıkları, Tüberküloz, hava kesesi olan bronşiyoller ve bronşların hastalıkları, akciğerde iltihaplanma gibi durumlarda kanlı balgam gelebilir. Geçer diye düşünülmeyi ciddiye alınması ve bir sağlık kuruluşuna başvurulması gereken bir durumdur.

Ass. Dr. Samet Töken

Bebekler neden balgamlı kusar?

Bebeklerin solunum sistemleri henüz tam gelişmemiştir. Bu nedenle balgamlı kusması olabilir. Bazen de emerken nefes aldıklarında süt nefes borularına buradan da akciğere kaçabilir. Böyle durumlarda bebeklerde akciğerde iltihaplanma ya da ödem oluşabilir. Bunu çıkarabilmek için bebekler balgamlı kusar. Böyle bir durum gelişirse meme emmekte zorlanma, yutkunmakta zorlanma, ağlama, iştahsızlık gibi belirtiler meydana gelebilir. Bu belirtiler bebeğinizde meydana geldiğinde aksatmadan bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekmektedir.

Ass. Dr. Samet Töken

Balgamlı öksürük nasıl kesilir?

Balgamlı öksürük meydana gelmişse vücutta bazı hastalıklar var diyebiliriz. Bunlar      solunum sistemine meydana gelen akciğer hastalıkları, bronşit, pnömoni, tüberküloz, grip, soğuk algınlığı, enfeksiyöz mononükleoz, larenjit gibi hastalıklar olabilir. Öksürük ile bu balgam dışarı atılmaya çalışılır. Balgamı bazı yöntemlerle yumuşatıp atılmasını rahatlatabilirsiniz. Evde de  yapılacak bazı doğal yöntemler; 

  • Gargara: bir bardak ılık suyun içine bir iki çay kaşığı tuz ekleyip gün boyunca aklınıza geldikçe gargara yapabilirsiniz. Tuz balgamı inceltici özelliğinden dolayı azalmasına yardımcı olacaktır.
  • Kekik :  Kekik antibakteriyel özelliği ile bilinen bir bitkidir. Bunu içine rezene ve meyan kökünden biraz koyup, kaynatıp su ılıyınca gün içinde iki kere tüketildiğinde balgamı önemli oranda azaltacaktır. 
  • Balgam Sökücü Çay: 3 bardak suyun içine zerdeçal, zencefil, karabiber ve kırmızı biberden oluşan karışımı ekleyin güzelce karıştırın, kaynatın ardından soğumaya bırakın ancak çok soğumadan ılık olarak günde bir iki defa olacak şekilde tüketin.
  • Limon: Limon antioksidan özelliği ile de balgam durumunda kullanılması faydalı olacaktır. Bir bardak suya bir kaşık limon suyu koyup için. Ilık tüketmeye dikkat edin.
  • Elma Çayı: Yarım elma soyulur pişirilir soğuyunca bir kaşık bal ve iki kaşık limon suyu eklenir. Gün içinde tazeyken tüketilir.

Bu karışımlar dışında asetilsistein adı verilen balgam söktürücü ilaçlar da kullanılabilir. Bu ilaçlar balgamın atılmasına yardımcı olur. Herhangi bir ilaç kullanmaya başlamadan önce bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir.

Ass. Dr. Samet Töken

Akciğerdeki balgam nasıl atılır?

Balgamın normalde üretildiğinden fazla üretilmesi nedenleri birden fazladır. Bunların başında enfeksiyonlar, bazı akciğer hastalıkları, bazı virüsler, bakteriler ve mantarlar nedeniyle meydana gelebilir. Akciğerde balgam meydana geldiği zaman vücut öksürerek bunu dışarı çıkarmaya çalışacaktır. Balgam durumunda öksürük ve balgamın yumuşaması için bal ve ıhlamur karışımı, ıhlamur rezene çayı, Elma çayı, bal ve acı biber karışımı, kekik gibi yöntemlerle balgam inceltilip atılması kolaylaştırılabilir. 

Ayrıca sırt masajı ile akciğerdeki yapışkan balgamın yerinden oynatılması sağlanır ve atılması kolaylaşabilir. Eli çukur haline avucun içiyle getirip sırta aşağıdan yukarı hareketlerle aşırı olmayacak şekilde vurulması hareketidir. Balgam söktürücü ilaçlar da akciğerdeki balgamın atılmasını sağlar. Bu ilaçların etken maddesi asetilsisteindir. İlaç kullanmadan önce hekime danışmak gerekir.

Ass. Dr. Samet Töken

2 aylık bebeklerde balgam nasıl atılır?

Bebeklerde balgam bazı enfeksiyon, virüs, mantar ya da solunum organlarının tam gelişmemiş olması nedeniyle görülebilmektedir. Bebek balgam masajı uygulaması yapılabilir. Bu masaj ile iyice rahatlayacaktır. Bu masaj sırtına iki parmak ile çok sert olmadan aşağıdan yukarı doğru hareketlerle yapılmaktadır. Bebeklerde balgam problemi meydana gelmişse hekime başvurmak en iyisidir. Hekim asetilsistein etken maddesi olan bir balgam söktürücü şurup tedavisi planlayabilir. Ayarlanmış dozlarda şurup içmeleri gerekir ve bu doz yaşa, kiloya göre hekim tarafından belirlenmelidir.

Ass. Dr. Samet Töken

Sigarayı bıraktıktan sonra balgam nasıl atılır?

Sigara içerisindeki zararlı maddeler nedeniyle vücuda ve solunum sistemine zarar verir. Bu nedenle vücut boğazda ve solunum yollarında kalan atıklarını dışarı atmak için ve bu yapılara zarar verdiği için balgam oluşturur. Sigara içenlerde balgam çok sık görülen bir durumdur. Sigara bırakıldığı zaman da bir süre balgam sorunu devam edebilir. Bu balgamın atılması için balgam söktürücü bazı doğal yöntemler vardır. Evde bu yöntemler denenebilir. Ayrıca balgam söktüren ilaçlar bulunmaktadır. Bunlar astilsistein içerir ve balgamın kıvamını incelterek vücuttan kolay atılmasını sağlar. Bu ilaçlar da hekime danışarak kullanılabilir. Evde hazırlanabilecek doğal yöntemler ise:

  • Okaliptüs buharı: okaliptüs bitkisi balgamı sökme ve öksürüğü rahatlatma özelliği ile bilinir. 10 adet okaliptüs yaprağını yaklaşık 2 litre kadar su ile kaynatın. Ardından ateşten alın ve bu karışımı nefes ile içinize çekin. 
  • Bal ve soğan şurubu : Yaklaşık 300 gram soğanı doğrayın 150 gram balı alın ardından 2-3 kaşık sirke de ekleyip hepsini karıştırın. Karışım birkaç gün bekledikten sonra tüketilmesi gerekmektedir.
  • Tarçın: Tarçın da balgam sökücü özelliğiyle bilinen bir baharattır. Tarçını bir kaşık bal ile karıştırıp tükettiğinizde öksürüğe ve balgama iyi gelecektir.
  • Balgam Sökücü Bitkiler İçeren Çay: 3 bardak suyun içine zerdeçal, zencefil, karabiber ve kırmızı biberden oluşan karışımı ekleyin güzelce karıştırın, kaynatın ardından soğumaya bırakın ancak çok soğumadan ılık olarak gün içinde bitene kadar tüketin. 
Ass. Dr. Samet Töken

Balgam nefes darlığı yapar mı?

Balgam normalde tüm insanlarda üretildiği miktarda ve özelliklerde üretildiğinde bir sorun yaratmaz hatta birey bu durumu fark etmeyebilir. Ancak enfeksiyonlar, akciğer hastalıkları, solunum sistemi hastalıkları gibi durumlarda da bu balgam yapısı değişir ve miktarı artar. Böyle durumlara solunum sisteminde yani akciğer, soluk borusu, yutakta balgam miktarı arttığı için soluk alıp vermek zorlaşabilir ve balgam nefes darlığına sebep olabilir.

Ass. Dr. Samet Töken

Süt balgam yapar mı?

Süt ile balgam salgısı arasında bir ilişki var olduğu düşüncesi uzun yıllardır bulunan bir düşüncedir. Bu konuda tarihe ve kaynaklara bakacak olursak birçok deneysel araştırma vardır ve bazılarında artış olduğu bazılarında artış olmadığı görülmüştür. Yani süt ile balgam salgısı arasında direkt olarak bir ilişkiye işaret eden güçlü sonuçlar bulunmuyor. Ancak bazı bireyler süt içtikten sonra rahatsızlık hissi geliştiğini belirtiyorlar. Bu durumun balgam ile bir ilgisi belki de bulunmamaktadır. Süt çözeltisi tükürük ile karışınca tanecikler birbirlerine yapışarak  topaklanma meydana getirebilirler.

Ass. Dr. Samet Töken

Balgam ses kısıklığı yapar mı?

Balgamın belirli miktarda her insanda üretilmesi önemlidir. Normal miktarda bireyin hissetmeyeceği kadar balgam olduğunda ses kısıklığı meydana gelmez. Ancak bu balgam çok fazla miktarda olduğunda solunum sistemi organlarında birikmeler olacaktır. Ses tellerini bulunduğu gırtlak kısmında da balgam birikebilir bu nedenle balgam ses kısıklığına neden olabilir. Ses kısıklığına eşlik eden, nefes darlığı, öksürük, balgam çıkarma gibi şikâyetler meydana gelebilir. Bu durumda bir hekime başvurmak gerekir.

Ass. Dr. Samet Töken

Yutulan balgam nereye gider?

Balgam üretimi normalden fazla olduğunda balgam problemi ortaya çıkar. Balgamın görevi vücuttaki yabancı maddeleri ve zararlı maddeleri dışarı atmaktır. Bunlara örnek mikrop, toz, sigara içindeki zararlı maddeler örnek olabilir. Bu balgam üretimi arttığında bazen öksürük ile dışarı atılır bazen de atılamaz ve yutulur. Yutulan balgam normal zamanda yuttuğumuz yiyecekler, içecekler gibi aynı yolu takip eder. Yani boğazdan yemek borusuna geçer ve buradan da mideye gelir.

Ass. Dr. Samet Töken