Ayak yanması, ayak tabanında hissedilen yoğun sıcaklık hissiyle karakterize yaygın bir şikayettir. Bu durum bazen hafif rahatsızlık verirken bazen de uyku bozukluğuna yol açacak kadar şiddetli olabilir. Yanma hissinin altında yatan nedenler doğru teşhis edilmediğinde kronikleşebilir ve yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilir.

Ayak Yanmasının Temel Nedenleri
Ayak yanması çeşitli sağlık sorunlarından kaynaklanabilir:

• Diyabetik Nöropati: Kan şekerinin uzun süre yüksek seyretmesi sinir hasarına yol açar.
• Vitamin Eksiklikleri: B12, B6 veya folat eksikliği sinir fonksiyonlarını bozar.
• Böbrek Yetmezliği: Toksin birikimi periferik sinirleri etkiler.
• Tiroid Problemleri: Hipotiroidi metabolizmayı yavaşlatarak sinir iletimini bozar.
• Periferik Damar Hastalığı: Ayaklara yetersiz kan akımı dokularda hasara neden olur.

Belirtiler ve Eşlik Eden Şikayetler

• Geceleri artan ayak tabanında yanma hissi
• Karıncalanma veya iğne batması benzeri ağrılar
• Ayaklarda kızarıklık veya şişlik
• Deride kuruluk ve çatlaklar
• Terleme artışı veya tam tersi anhidroz (terleyememe)

Teşhis Sürecinde Kullanılan Yöntemler
Tanı için çok yönlü bir yaklaşım gerekir:

• Kan Testleri: Açlık kan şekeri, HbA1c, tiroid paneli, böbrek fonksiyon testleri
• Elektromiyografi (EMG): Sinir iletim hızını ölçerek nöropati varlığını değerlendirir
• Periferik Anjiyografi: Damar tıkanıklığı şüphesinde kullanılır
• Deri Biyopsisi: Küçük lif nöropatisini teşhis eder

Tedavi Yaklaşımları
Tedavi altta yatan nedene göre planlanır:

• Diyabet Kontrolü: İnsülin düzenlemesi ve glikoz takibi
• Vitamin Takviyeleri: B kompleks enjeksiyonları veya oral destekler
• Topikal Tedaviler: %5 lidokain içeren kremler veya mentollü jeller
• İlaçlar: Gabapentin, pregabalin gibi nöropatik ağrı ilaçları
• Fizik Tedavi: TENS uygulamaları ve dolaşımı artıran egzersizler

Evde Uygulanabilecek Yöntemler

• Ayakları 15 dakika soğuk suda bekletme (buz kullanılmadan)
• Zerdeçal ve zencefil içeren anti-inflamatuar beslenme
• Rahat, hava alan ayakkabılar ve pamuklu çoraplar
• Uyurken ayakları yastıkla yükseltme

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Aşağıdaki durumlarda vakit kaybetmeden uzmana danışılmalıdır:

• Yanma hissi iki haftadan uzun sürerse
• Ayaklarda ülser veya renk değişimi başlarsa
• Yürüme güçlüğü ve denge kaybı eşlik ediyorsa
• Gece uykudan uyandıracak şiddette ağrı varsa

Korunma Stratejileri
Ayak yanmasını önlemek için düzenli kan şekeri kontrolü, sigaradan uzak durma, stresten kaçınma ve yılda bir nörolojik muayene önerilir. Ayak hijyenine özen göstermek ve dar ayakkabı giymemek de korunmada kritik rol oynar.