Astım, hava yollarının kronik inflamasyonu sonucu nefes darlığı, hırıltılı solunum ve öksürük gibi belirtilerle kendini gösteren uzun süreli bir solunum hastalığıdır. Tamamen ortadan kalkmasa da doğru tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle kontrol altına alınabilir. İşte astımla ilgili en çok merak edilen sorular ve cevapları:
Astım Tamamen Geçer Mi?
Astım kronik bir hastalık olduğu için kökten yok olmaz. Ancak düzenli tedavi ve tetikleyicilerden kaçınma sayesinde belirtiler tamamen kontrol edilebilir. Özellikle çocukluk çağında başlayan astımın bir kısmı ergenlik döneminde hafifleyebilir veya kaybolabilir. Yetişkinlerde ise remisyon (sessiz dönem) mümkündür, ancak hastalık genellikle ömür boyu takip gerektirir.
Astımın Nedenleri Nelerdir?
Astımın kesin nedeni bilinmemekle birlikte genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin kombinasyonuyla ortaya çıkar. Alerjenler (polen, ev tozu akarları), hava kirliliği, sigara dumanı, soğuk hava ve stres gibi tetikleyiciler hava yollarında daralmaya yol açar. Mesleki maruziyet (boya, kimyasal madde) veya obezite de riski artıran faktörler arasındadır.
Astım Belirtileri Nasıl Anlaşılır?
Astım belirtileri kişiden kişiye değişebilir. En yaygın semptomlar arasında gece veya sabaha karşı şiddetlenen öksürük, göğüste sıkışma hissi, hırıltılı solunum ve merdiven çıkarken nefes darlığı bulunur. Belirtiler ataklar halinde gelir ve tetikleyicilere maruz kalındığında kötüleşebilir.
Astım Nasıl Teşhis Edilir?
Teşhis için öncelikle hasta öyküsü ve fizik muayene yapılır. Solunum fonksiyon testleri (spirometri) ile hava akımı ölçülerek hava yolu obstrüksiyonu değerlendirilir. PEF metre ile evde takip yapılabilir. Alerji testleri ve akciğer grafisi gibi ek incelemeler de gerekebilir.
Astım Tedavisinde Hangi Yöntemler Kullanılır?
Tedavide iki ana yaklaşım vardır: Hızlı rahatlama sağlayan kurtarıcı inhalerler (salbutamol) ve uzun süreli kontrol sağlayan kortikosteroid içeren inhalerler. Ağır vakalarda biyolojik tedaviler (omalizumab) veya lökotrien reseptör antagonistleri kullanılır. Aşı tedavisi (immünoterapi) alerjik astımda etkili olabilir.
Astımı Kontrol Altına Almak İçin Neler Yapılmalı?
- Tetikleyicilerden uzak durmak (toz, sigara dumanı).
- Doktorun verdiği inhalerleri düzenli kullanmak.
- Nefes egzersizleri ve düzenli egzersiz yapmak.
- Sağlıklı beslenme ile ideal kiloyu korumak.
- Grip aşısı olarak solunum yolu enfeksiyonlarından korunmak.
Çocuklarda Astım Geçer Mi?
Çocukluk astımının %50-60’ı ergenlik döneminde hafifler veya kaybolur. Ancak belirtiler yetişkinlikte tekrar ortaya çıkabilir. Erken teşhis ve çevresel tetikleyicilerin minimize edilmesi, remisyon şansını artırır.
Astım Atakları Nasıl Önlenir?
Atakları önlemek için tetikleyicilerden kaçınmak, ilaçları aksatmamak ve hava kalitesini takip etmek önemlidir. Hava kirliliğinin yoğun olduğu günlerde dışarı çıkmamak, evde HEPA filtreli hava temizleyici kullanmak faydalı olabilir.
Astım ve Spor Bir Arada Olur Mu?
Düzenli egzersiz astımlı bireyler için önerilir. Yüzme, yürüyüş veya yoga gibi aktiviteler solunum kaslarını güçlendirir. Egzersiz öncesi ısınma hareketleri yapmak ve inhaler kullanmak atak riskini azaltır.
Astım, yaşam boyu dikkat gerektiren ancak kontrol edilebilen bir hastalıktır. Düzenli doktor kontrolleri ve hasta eğitimi, yaşam kalitesini artırmada anahtar rol oynar.
