Aşırı kıllanma (hirsutizm), kadınlarda androjen hormonuna bağlı olarak erkek tipi kıllanma artışıdır. Üst dudak, çene, göğüs, sırt veya karın gibi bölgelerde sert ve koyu renkli kılların belirmesiyle karakterizedir. Bu durum, altta yatan hormonal dengesizliklerin işareti olabilir ve tedavi edilmediğinde psikolojik sıkıntılara yol açabilir.
Aşırı Kıllanmanın Başlıca Nedenleri
Hirsutizm vakalarının %70-80’inden polikistik over sendromu (PKOS) sorumludur. Diğer nedenler arasında böbreküstü bezi hastalıkları (Cushing sendromu, konjenital adrenal hiperplazi), insülin direnci, tiroid bozuklukları ve hipofiz tümörleri yer alır. İlaçlar (testosteron, steroidler) ve genetik yatkınlık da önemli tetikleyicilerdir.
Belirtiler ve Tanı Kriterleri
- Ferriman-Gallwey skoru ile değerlendirilen 9 vücut bölgesinde erkek tipi kıllanma
- Adet düzensizliği veya amenore
- Sivilce artışı ve yağlı cilt
- Saç dökülmesi (androjenik alopesi)
- Ses kalınlaşması gibi virilizasyon bulguları
Tanı için hormon testleri (testosteron, DHEA-S, prolaktin), pelvik ultrason ve insülin direnci testleri gereklidir.
Tedavi Yaklaşımları
- İlaç Tedavileri:
- Anti-androjenler (spironolakton, siproteron asetat)
- Oral kontraseptifler (androjen baskılayıcı)
- İnsülin duyarlaştırıcılar (metformin)
- Kozmetik Çözümler:
- Lazer epilasyon (6-8 seans)
- Elektroliz (kalıcı sonuç için)
- Kimyasal depilasyon kremleri
- Cerrahi: Tümör varlığında laparoskopik cerrahi
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
- Kilo kontrolü (vücut kitle indeksi <25)
- Düşük glisemik indeksli beslenme
- Düzenli egzersiz (insülin direnci azaltıcı)
- Stres yönetimi (kortizol seviyelerini dengelemek için)
Önleyici Stratejiler
- Hormon düzensizliğine yol açan ilaçlardan kaçınma
- Ergenlik döneminde kıllanma artışının takibi
- Ailesel hirsutizm öyküsü varsa erken tarama
Hangi Durumlarda Acil Doktora Başvurulmalı?
- Ani başlayan ve hızla ilerleyen kıllanma
- Adet kesilmesiyle birlikte erkek tipi saç dökülmesi
- Klitoromegali (genital büyüme) veya kas kütlesinde artış
Endokrinoloji ve dermatoloji uzmanları, tanı ve tedavi sürecini koordine eder. Tedaviye yanıt 3-6 ay içinde değerlendirilir ve kişiye özel protokollerle kalıcı sonuçlar elde edilebilir.
