Alerji testleri, vücudun belirli maddelere karşı aşırı tepki verip vermediğini belirlemek için kullanılan tıbbi yöntemlerdir. Bu testlerde "pozitif kontrol" kavramı, testin doğru çalıştığından emin olmak için kritik bir rol oynar. Peki alerji testi pozitif kontrol tam olarak ne anlama gelir ve neden önemlidir?

Alerji Testi Pozitif Kontrolün Tanımı
Pozitif kontrol, alerji testi sırasında kullanılan ve beklenen bir tepkiyi tetiklemek için tasarlanmış bir maddedir. Bu madde genellikle histamin adı verilen ve vücudun alerjik reaksiyonlarda salgıladığı bir kimyasal içerir. Test sırasında pozitif kontrolün uygulandığı bölgede kızarıklık, şişlik veya kaşıntı oluşması beklenir. Bu tepki, testin doğru şekilde çalıştığını ve hastanın cildinin alerjik reaksiyon gösterme kapasitesine sahip olduğunu kanıtlar.

Pozitif Kontrol Neden Kullanılır?
Alerji testlerinin güvenilirliğini sağlamak için pozitif kontrol şarttır. Örneğin, deri prick testi sırasında hastanın cildine çeşitli alerjenler damlatılır ve cilt hafifçe çizilir. Eğer pozitif kontrol (histamin) uygulandığında herhangi bir reaksiyon oluşmazsa, test sonuçlarının yanlış negatif çıkma ihtimali yüksektir. Bu durumda test tekrarlanabilir veya alternatif yöntemlere başvurulabilir.

Pozitif Kontrol ve Negatif Kontrol Arasındaki Fark

• Pozitif Kontrol: Histamin gibi reaksiyon tetikleyici bir madde içerir. Testin teknik olarak doğru çalıştığını doğrular.
• Negatif Kontrol: Genellikle salin solüsyonu gibi reaksiyon oluşturmayan bir maddedir. Bu kontrol, cildin test prosedürüne karşı aşırı hassasiyet göstermediğinden emin olmak için kullanılır.

Hangi Durumlarda Pozitif Kontrol Tepkisi Zayıf Olabilir?
Bazı faktörler pozitif kontrolün beklenen tepkiyi vermesini engelleyebilir:

• Antihistaminik Kullanımı: Testten önce alınan alerji ilaçları, histamin etkisini baskılayabilir.
• Cilt Koşulları: Egzama veya kurdeşen gibi cilt hastalıkları, test bölgesinde yanlış sonuçlara yol açabilir.
• Teknik Hatalar: Testin yanlış uygulanması (örneğin, çizik derinliğinin yetersiz olması) tepkiyi azaltabilir.

Pozitif Kontrolün Kullanıldığı Test Türleri

1. Deri Prick Testi: En yaygın alerji testidir. Kol veya sırta damlatılan alerjenler ve pozitif/negatif kontrol maddeleri cilt üzerinde çizilerek uygulanır.
2. İntradermal Test: Alerjenlerin cilt altına enjekte edildiği bu yöntemde pozitif kontrol daha nadiren kullanılır.
3. Yama Testi: Temas alerjilerinde kullanılır. Pozitif kontrol olarak genellikle potasyum dikromat içeren bantlar tercih edilir.

Pozitif Kontrolün Avantajları ve Sınırlılıkları

• Avantajları: Testin güvenilirliğini artırır, yanlış negatif sonuçları önler.
• Sınırlılıkları: Aşırı duyarlı bireylerde pozitif kontrol bile şiddetli reaksiyonlara yol açabilir.

Test Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Testten en az 5 gün önce antihistaminik ilaçlar kesilmelidir.
• Ciltte aktif enfeksiyon veya yara varsa test ertelenmelidir.
• Hamilelik veya emzirme döneminde test yapılıp yapılmayacağı doktorla görüşülmelidir.

Sonuçların Yorumlanması
Pozitif kontrol bölgesinde beklenen tepkinin oluşması, testin geçerli olduğunu gösterir. Diğer alerjenlere karşı oluşan reaksiyonların boyutu (kabarcık çapı) ve şiddeti, alerjinin derecesini belirlemek için kullanılır. Örneğin, 3 mm’den büyük bir kabarcık genellikle pozitif kabul edilir.

Çocuklarda ve Yetişkinlerde Farklılıklar
Çocuklarda cilt daha ince olduğu için pozitif kontrol tepkisi daha belirgin olabilir. Ancak yaşlı bireylerde cilt bariyer fonksiyonlarının zayıflaması, tepkinin zayıf çıkmasına neden olabilir.

Pozitif Kontrolün Alternatif Kullanım Alanları
Pozitif kontrol yöntemi sadece alerji testlerinde değil, laboratuvar araştırmalarında da kullanılır. Örneğin, PCR testlerinde pozitif kontrol örnekleri, reaksiyonun doğru çalıştığını doğrulamak için eklenir.