İlaç alerjisi, bağışıklık sisteminin belirli bir ilaca anormal tepki vermesiyle ortaya çıkan ciddi bir durumdur. Bu alerjik reaksiyonlar hafif kaşıntıdan hayatı tehdit eden anafilaksiye kadar değişebilir. İlaç alerjisi şüphesi olan durumlarda, doğru teşhis için alerji testleri kritik önem taşır. Bu yazıda, ilaç alerji testlerinin nasıl yapıldığını, türlerini ve süreç boyunca dikkat edilmesi gerekenleri detaylıca ele alacağız.
İlaç Alerji Testi Türleri
İlaç alerjilerini teşhis etmek için kullanılan başlıca yöntemler deri testleri, kan testleri ve kontrollü ilaç provokasyon testleridir. Deri testleri, özellikle penisilin gibi belirli ilaçlara karşı alerji şüphesinde sıklıkla tercih edilir. Kan testleri ise bağışıklık sisteminin ürettiği IgE antikorlarını ölçerek dolaylı bir tanı sağlar. Provokasyon testleri, diğer yöntemlerin sonuç vermediği durumlarda kontrollü ortamda yapılır ve doğrudan ilacın küçük dozlarla verilmesini içerir.
Deri Testleri Nasıl Uygulanır?
Deri prick testi ve intradermal test olmak üzere iki temel deri testi yöntemi vardır. Prick testinde, ilacın seyreltilmiş formu ön kol cildine damlatılır ve steril bir lancetle cilt yüzeyi hafifçe çizilir. 15-20 dakika sonra oluşan kızarıklık veya kabarıklık alerji varlığını gösterir. İntradermal testte ise ilaç çözeltisi cilt altına enjekte edilir ve reaksiyon gözlemlenir. Bu testler, alerji uzmanı gözetiminde yapılmalıdır çünkü şiddetli reaksiyon riski taşıyabilir.
Kan Testleri ile Teşhis
Serumda spesifik IgE antikorlarını ölçen kan testleri (RAST veya ImmunoCAP), özellikle deri testinin riskli olduğu durumlarda tercih edilir. Kan örneği alındıktan sonra laboratuvarda analiz edilir ve belirli bir ilaca karşı antikor düzeyi belirlenir. Ancak bu testlerin duyarlılığı sınırlıdır ve negatif sonuç alerji olmadığını garanti etmez.
Provokasyon Testi Süreci
Diğer testlerin sonuçsuz kaldığı durumlarda, kontrollü şartlar altında ilaç provokasyon testi uygulanır. Hastaya artan dozlarda ilaç verilir ve her aşamada vital bulgular izlenir. Bu test sadece hastane ortamında ve acil müdahale ekipmanları hazırken yapılmalıdır.
Test Öncesi ve Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Testten önce antihistaminikler ve kortizon içeren ilaçlar kesilmelidir çünkü sonuçları etkileyebilir. Test sonrasında ciltte kaşıntı veya şişlik gibi lokal reaksiyonlar oluşabilir. Anafilaksi gibi ciddi durumlar için test merkezinde en az 30 dakika gözlem altında kalınması önerilir.
Riskler ve Yan Etkiler
Deri testleri sırasında hafif kaşıntı veya kızarıklık normal kabul edilir. Ancak nadiren nefes darlığı, yüzde şişme veya tansiyon düşüklüğü gibi sistemik reaksiyonlar gelişebilir. Provokasyon testleri daha yüksek risk taşıdığından, bu testler deneyimli alerji kliniklerinde yapılmalıdır.
Sonuçlar Nasıl Yorumlanır?
Pozitif bir deri testi, ilaca karşı duyarlılık olduğunu gösterir ancak klinik reaksiyon olacağı anlamına gelmez. Test sonuçları hastanın öyküsü ve fizik muayene bulgularıyla birlikte değerlendirilmelidir. Negatif testler ise ilacın güvenle kullanılabileceğini destekler ancak kesin garanti vermez.
Alternatif İlaç Seçenekleri
Test sonucu pozitif çıkarsa, hekimler alternatif ilaçlar reçete edebilir. Penisilin alerjisi olanlarda sefalosporinler dikkatle kullanılmalıdır çünkü çapraz reaksiyon riski vardır. Alerji uzmanı onayı olmadan şüpheli ilaçların kullanılmaması gereklidir.
