Alerji testleri, vücudun belirli maddelere verdiği anormal tepkilerin kaynağını belirlemek için kullanılan tanısal yöntemlerdir. Doğru test seçimi, etkili bir alerji yönetimi için hayati önem taşır. İşte alerji teşhisinde kullanılan başlıca testler ve detayları:
Deri Prick Testi (Skin Prick Test)
En yaygın kullanılan alerji tarama yöntemidir. Ön kol veya sırt derisi üzerine şüpheli alerjenler damlatılır ve steril lansetle minik çizikler atılır. 15-20 dakika sonra oluşan kızarıklık ve kabarıklığın boyutuna göre tepki şiddeti değerlendirilir. Polen, ev tozu akarı, küf, hayvan tüyü ve gıda alerjenleri için idealdir. Test öncesi antihistaminik ilaçların kesilmesi gereklidir.
Yama Testi (Patch Test)
Kontakt dermatit gibi gecikmeli tepkilerin teşhisinde kullanılır. Alerjen içeren özel bantlar sırt bölgesine yapıştırılır. 48-72 saat sonra çıkarılarak cilt reaksiyonları incelenir. Nikel, koku maddeleri, lateks ve kozmetik ürünlerdeki kimyasallara karşı duyarlılığı tespit eder. Test süresince bölgenin kuru kalması kritiktir.
Intradermal Test
Deri içine az miktarda alerjen enjekte edilerek yapılır. Prick testle sonuç alınamayan ilaç veya arı zehiri alerjilerinde tercih edilir. Daha hassas olmasına rağmen yalancı pozitif sonuç riski yüksektir. Anafilaksi riskine karşı acil müdahale ekipmanı hazır bulundurulmalıdır.
Kan Testleri (Spesifik IgE)
RAST veya ImmunoCAP gibi yöntemlerle kanda alerjene özgü IgE antikorları ölçülür. Deri testinin uygulanamadığı cilt hastalıkları, şiddetli egzama veya antikoagülan kullanımı gibi durumlarda alternatif oluşturur. Gıda, ilaç ve solunum yolu alerjenlerinde güvenilir sonuç verir. Sonuçlar 24-72 saatte çıkar.
Bileşene Dayalı Tanı (CRD)
Moleküler alerji testi olarak bilinen bu yöntem, alerjenin hangi protein bileşenine tepki verildiğini gösterir. Çapraz reaksiyon riskini belirleyerek tedavi stratejisini şekillendirir. Özellikle polen-gıda sendromu ve aşı tedavisi kararında kritik rol oynar.
Eliminasyon Diyeti ve Besin Provokasyonu
Şüpheli gıdanın 2-4 hafta beslenmeden çıkarılması ve kontrollü olarak yeniden verilmesiyle yapılır. Süt, yumurta, fındık ve buğday alerjilerinde altın standart kabul edilir. Hastane ortamında yapılması zorunlu olan açık veya kör provokasyon testleriyle kesin tanı konulur.
Solunum Fonksiyon Testleri
Astım şüphesinde spirometri veya reversibilite testi uygulanır. Bronş provokasyon testi ile hava yolu hiperreaktivitesi değerlendirilir. Özellikle mesleki alerjilerde tanıyı destekler.
Test Öncesi Hazırlık Süreci
- Antihistaminikler testten 7 gün önce kesilmeli
- Kortizon içeren ilaçlar doktor kontrolünde bırakılmalı
- Ciltte aktif döküntü varlığında test ertelenmeli
- Gebelikte deri testleri yerine kan testleri tercih edilmeli
Sonuçların Yorumlanması
Pozitif test sonucu mutlak alerji anlamına gelmez. Klinik bulgular ve öyküyle birlikte değerlendirilmelidir. Yanlış pozitiflik oranı deri testlerinde %15, kan testlerinde %10’dur. Negatif sonuçlar ise alerji olasılığını büyük ölçüde dışlar.
Hangi Doktora Başvurulmalı?
Alerji testleri immünoloji ve alerji hastalıkları uzmanları tarafından yapılır. Çocuk hastalar için çocuk alerji doktorları, yetişkinler için göğüs hastalıkları veya dermatoloji uzmanları süreci yönetebilir. Şiddetli reaksiyon öyküsü olanlar test öncesi mutlaka hekimi bilgilendirmelidir.
