Adet olamama (amenore), kadınlarda beklenen adet döngüsünün olmaması durumudur. Primer amenore 15 yaşına kadar adet görmeme, sekonder amenore ise daha önce düzenli adeti olan kadında en az 3 ay adet kesilmesi olarak tanımlanır. Bu durum hormonal dengesizliklerden yapısal sorunlara kadar çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir.
Adet Olamamanın Başlıca Nedenleri
- Hormonal Bozukluklar: Tiroid fonksiyon bozuklukları (hipotiroidi/hipertiroidi), prolaktin yüksekliği (hiperprolaktinemi), polikistik over sendromu (PKOS)
- Yapısal Sorunlar: Rahim içi yapışıklıklar (Asherman sendromu), doğuştan rahim/vajina gelişim anomalileri
- Yaşam Tarzı Faktörleri: Aşırı stres, ani kilo kaybı veya obezite, profesyonel atletizm düzeyinde egzersiz
- İlaçlar ve Tıbbi Durumlar: Antidepresanlar, kemoterapi ilaçları, erken menopoz, hipofiz tümörleri
Eşlik Eden Belirtiler
- Memelerden süt gelmesi (galaktore)
- Şiddetli baş ağrısı veya görme bozuklukları
- Pelvik ağrı veya kramplar
- Aşırı tüylenme (hirsutizm) veya akne
- Sıcak basmaları ve gece terlemeleri
Teşhis Sürecinde Yapılanlar
Tanı için öncelikle detaylı hasta öyküsü ve fizik muayene yapılır. Hormon profili (FSH, LH, prolaktin, TSH, AMH), transvajinal ultrason ve gerekirse MR görüntüleme kullanılır. Progesteron testi ile hormonal yanıt değerlendirilir. Şüpheli durumlarda histeroskopi ile rahim içi incelenebilir.
Tedavi Yaklaşımları
- Hormonal Tedaviler: Doğum kontrol hapları, progesteron takviyeleri, bromokriptin (prolaktin düşürücü)
- Cerrahi Müdahaleler: Rahim içi yapışıklıkların açılması, hipofiz tümörlerinin çıkarılması
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Kilo düzenleme (diyetisyen eşliğinde), stres yönetimi teknikleri, egzersiz dengesi
- Kısırlık Tedavileri: Yumurtlama indüksiyonu (klomifen) veya tüp bebek yöntemleri
Risk Grupları ve Önleme
- Profesyonel sporcular ve dansçılar
- Anoreksiya nervoza veya aşırı diyet yapanlar
- Ailesinde erken menopoz öyküsü olanlar
- Kemoterapi gören kanser hastaları
Korunmak için düzenli jinekolojik kontroller, sağlıklı kilo aralığının korunması ve stres yönetimi önemlidir.
Ne Zaman Acil Doktora Başvurulmalı?
- Memeden süt gelmesiyle birlikte baş ağrısı
- 3 aydan uzun süreli adet kesilmesi
- Pelvik ağrıyla beraber ateş
- Hamilelik şüphesi olmadan 90 gün adet görmeme
Adet olamama durumunda kadın hastalıkları ve doğum uzmanı (jinekolog) veya endokrinoloji doktoruna başvurulmalıdır. Erken teşhis, altta yatan ciddi sorunların tespiti ve üreme sağlığının korunması açısından hayati önem taşır.
