Uykuda nefes kesilmesi (uyku apnesi), uyku sırasında solunumun tekrarlayan şekilde durmasıyla karakterize ciddi bir sağlık sorunudur. Tedavi edilmezse kalp hastalıkları, hipertansiyon ve gündüz aşırı uyku hali gibi komplikasyonlara yol açabilir. İşte bu durumun nedenleri, belirtileri ve güncel tedavi seçenekleri:
Uykuda Nefes Durmasının Başlıca Nedenleri
- Obstrüktif Uyku Apnesi (OUA): Boğazdaki kasların gevşemesiyle hava yolunun tıkanması (en yaygın tip).
- Santral Uyku Apnesi: Beynin solunum kaslarına sinyal gönderememesi.
- Karma Tip: Obstrüktif ve santral apnenin birlikte görülmesi.
Risk faktörleri arasında obezite, boyun çevresinin genişliği (erkeklerde >43 cm, kadınlarda >38 cm), alkol/sedatif kullanımı ve aile öyküsü yer alır.
Belirtileri Nasıl Tanırsınız?
- Gece Semptomları:
- Yüksek sesli horlama
- Nefeste 10 saniyeden uzun duraklamalar
- Boğulma hissiyle uyanma
- Sık idrara çıkma
- Gündüz Semptomları:
- Sabah baş ağrısı
- Konsantrasyon bozukluğu
- Aşırı yorgunluk ve istemsiz uyuklama
Tanı Yöntemleri
- Polisomnografi (Uyku Testi): Gece boyunca beyin dalgaları, oksijen seviyesi ve solunumun kaydedilmesi (altın standart).
- Ev Tipi Uyku Testi: Hafif-orta şiddetli vakalarda kullanılan taşınabilir cihazlar.
- KBB Muayenesi: Burun, dil kökü veya küçük dildeki anatomik darlıkların tespiti.
Etkili Tedavi Seçenekleri
-
Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Kilo verme (VKİ >25 olanlarda %10 kilo kaybı semptomları %26 azaltır).
- Alkol ve sigaradan kaçınma.
- Yan yatarak uyuma.
-
CPAP (Sürekli Pozitif Hava Yolu Basıncı):
- Uyku sırasında hava yolunu açık tutan maske sistemi (şiddetli apnede ilk tercih).
- Apne sayısını saatte 30’dan 5’in altına düşürebilir.
-
Ağız İçi Cihazlar:
- Alt çeneyi öne çekerek hava yolunu genişleten özel apareyler (hafif-orta vakalarda).
-
Cerrahi Seçenekler:
- UPPP (Küçük Dil ve Yumuşak Damak Operasyonu): %40-60 başarı oranı.
- Bazı Dil Kökü Ameliyatları: Robotik cerrahi ile dil köküne müdahale.
- Nöromodülasyon: Dil kaslarını uyaran implante cihaz (Inspire® terapisi).
Komplikasyonları Önleme Yolları
- Kardiyovasküler Takip: Düzenli tansiyon ölçümü ve EKG ile kalp sağlığının izlenmesi.
- Metabolik Kontrol: Açlık kan şekeri ve lipid profili testleri.
- Gündüz Uykululuk Testi: Araç kullanmadan önce MSLT (Çoklu Uyku Latans Testi) yaptırılması.
Hangi Doktora Başvurulmalı?
- Göğüs hastalıkları (uyku bozuklukları uzmanı), KBB veya nöroloji bölümlerine başvurulmalıdır. Tanı sonrası diyetisyen ve fizyoterapist desteği de önemlidir.
Önleyici Tedbirler
- Burun tıkanıklığına neden olan alerji veya sinüzitin tedavisi.
- Uyku hijyeni için düzenli uyku saatleri ve karanlık oda.
- Yoga veya diyafram nefesi egzersizleriyle solunum kaslarının güçlendirilmesi.
Uykuda nefes kesilmesi, yaşam kalitesini ciddi şekilde bozan ancak etkili tedavilerle kontrol altına alınabilen bir durumdur. Erken tanı ve multidisipliner yaklaşım, uzun vadeli sağlık risklerini önlemede kritik rol oynar.
