Topuk dikeni, topuk kemiğinin altında anormal kemik çıkıntısı oluşmasıdır. Plantar fasyanın topuk kemiğine yapıştığı noktada kronik zorlanma sonucu gelişen bu durum, özellikle sabahları şiddetli batıcı ağrıya neden olur. Topuk dikeni genellikle tek başına değil, plantar fasiitle birlikte görülür ve yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler.
Topuk Dikeninin Temel Nedenleri
Topuk dikeni, ayak tabanındaki fasya adlı bağ dokusunun sürekli gerilmesi sonucu oluşur. Bu gerilme, kemiğin yapışma noktasında mikro yırtıklara yol açar. Vücut kendini korumak için bu bölgede kalsiyum biriktirerek kemiksi çıkıntı oluşturur. Risk faktörleri arasında obezite, uzun süre ayakta kalma, sert zeminlerde yürüme, uygunsuz ayakkabı kullanımı, düz tabanlık veya yüksek kavis gibi ayak deformiteleri bulunur.
Belirtiler ve Tanı Süreci
En tipik belirti, sabah ilk adımda veya uzun oturuş sonrasında topukta hissedilen keskin ağrıdır. Ağrı gün içinde azalsa da uzun süreli aktivitelerle şiddetlenir. Fizik muayenede topuğun iç ön kısmında hassasiyet tespit edilir. Kesin tanı için röntgen çekilir; kemik çıkıntı bu görüntülemede net olarak görülür. Ancak röntgende topuk dikeni görülen her hastada ağrı olmayabileceği unutulmamalıdır.
Konservatif Tedavi Yöntemleri
- Ayakkabı Modifikasyonu: Ortez tabanlıklar ve topuk yastıkları baskıyı dağıtır. Gece ateli kullanımı sabah ağrılarını azaltır.
- Fizik Tedavi: Baldır ve plantar fasya germe egzersizleri, ultrason ve lazer tedavileri enflamasyonu azaltır.
- İlaç Tedavisi: Nonsteroid antienflamatuar ilaçlar (NSAİİ) ağrıyı kontrol eder.
- Enjeksiyonlar: Kortikosteroid enjeksiyonları şiddetli ağrıda kısa süreli rahatlama sağlar.
İleri Tedavi Seçenekleri
- ESWT (Şok Dalga Tedavisi): 3-5 seanslık uygulamalarla %70-80 başarı oranına sahiptir.
- PRP (Trombositten Zengin Plazma): Kendi kanınızdan elde edilen büyüme faktörleriyle doğal iyileşme tetiklenir.
- Cerrahi: Konservatif yöntemler başarısız olursa endoskopik plantar fasya gevşetmesi veya kemik çıkıntının alınması uygulanır.
Önleme Stratejileri
- Ayakkabı Seçimi: Ark desteği güçlü, tabanı yumuşak ve esnek ayakkabılar tercih edilmeli.
- Kilo Kontrolü: Her 5 kg fazlalık, yürüme sırasında topuğa 15 kg ek yük bindirir.
- Esneme Rutini: Günde 2 kez 5’er dakikalık baldır ve ayak tabanı germe egzersizleri yapılmalı.
Hangi Durumlarda Acil Doktora Başvurulmalı?
- Ağrı iki haftadan uzun sürerse ve istirahatle geçmiyorsa,
- Topukta belirgin şişlik veya kızarıklık varsa,
- Yürüme yeteneği bozulduysa ortopedi uzmanına danışılmalıdır.
