Plantar fasiit, topuk kemiğini parmaklara bağlayan kalın bağ dokusu olan plantar fasyanın iltihaplanmasıdır. Özellikle sabah ilk adımlarda keskin topuk ağrısıyla karakterize olan bu durum, yetişkinlerde ayak ağrısının en yaygın nedenlerinden biridir.
Plantar Fasiit Neden Oluşur?
Plantar fasyanın aşırı zorlanması ve mikro yırtıklar oluşması temel sebeptir. Uzun süre ayakta durma, sert zeminde koşma veya uygun olmayan ayakkabı kullanımı riski artırır. Obezite, düz tabanlık, yüksek kavis ve baldır kaslarının gerginliği gibi faktörler de katkıda bulunur.
Belirtileri
- Sabah yataktan kalkınca ilk adımlarda bıçak saplanır gibi topuk ağrısı
- Uzun süre oturduktan sonra ayağa kalkınca artan ağrı
- Topuğun iç kısmında hassasiyet
- Merdiven çıkarken veya topuk üzerinde yürürken ağrı şiddetlenmesi
Tanı Süreci
Fizik muayenede doktor, topuğun ön kısmında hassasiyet ve ağrıyı değerlendirir. Röntgen ile kemik çıkıntıları (topuk dikeni) ekarte edilir. Ultrason veya MR ile fasyadaki kalınlaşma ve yırtıklar görüntülenebilir.
Tedavi Yöntemleri
-
Konservatif Tedaviler:
- Dinlenme ve Buz: Aktivite kısıtlaması ve günde 3-4 kez 15 dakika buz uygulaması
- Egzersizler: Baldır germe, ayak tabanı esnetme (havlu ile parmak çekme)
- Ortezler: Gece ateli veya tabanlık kullanımı
- İlaçlar: NSAİİ’ler (ibuprofen) ve topikal kortikosteroidler
-
İleri Tedaviler:
- ESWT (Şok Dalga Tedavisi): Dirençli vakalarda doku iyileşmesini uyaran yöntem
- PRP Enjeksiyonu: Kendi kanınızdan elde edilen büyüme faktörlerinin enjeksiyonu
- Cerrahi: %5 vakada fasyanın kısmi gevşetilmesi
Önleme Stratejileri
- Ayakkabı Seçimi: Ark desteği güçlü, tabanı yastıklı ayakkabılar
- Kilo Kontrolü: Her 5 kg fazlalık, ayaklara 15 kg ek yük bindirir
- Yüzey Seçimi: Koşu için sert asfalt yerine tartan pist veya toprak zemin
- Esneklik: Baldır ve plantar fasyayı düzenli germe egzersizleri
İyileşme Süreci
Tedaviye erken başlanırsa 6-8 haftada düzelme görülür. Kronik vakalar 6-12 ay sürebilir. Haftada 3 kez 30 dakikalık germe egzersizleri nüks riskini %50 azaltır.
Hangi Doktora Gidilmeli?
Ortopedi ve travmatoloji uzmanları veya fizik tedavi doktorları tanı ve tedaviyi yönetir. Fizyoterapist eşliğinde yapılan rehabilitasyon programları tedavinin temelini oluşturur.
