Topuk batması, ayak tabanında özellikle topuk bölgesinde şiddetli ağrı ve hassasiyete yol açan yaygın bir ortopedik sorundur. Plantar fasiit ile ilişkili olarak gelişen bu durum, günlük hareketleri kısıtlayarak yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir.
Topuk Batması Nedir?
Topuk kemiğinin altında anormal kemik çıkıntıların oluşmasıdır. Uzun süreli plantar fasya zorlanması sonucu kalsiyum birikimiyle gelişir. En sık 40-60 yaş arası yetişkinlerde görülür ve uzun süre ayakta kalan meslek gruplarında risk yüksektir.
Belirtileri Nelerdir?
- Sabah ilk adımlarda şiddetli bıçak saplanır gibi ağrı
- Topuk altında lokalize şişlik ve hassasiyet
- Uzun süre oturma sonrası ağrı artışı
- Merdiven inip çıkarken rahatsızlık hissi
- Ayak tabanında yanma veya karıncalanma
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Başlıca nedenler arasında plantar fasyanın kronik inflamasyonu yer alır. Risk faktörleri şunlardır:
- Düz tabanlık veya yüksek kavis gibi ayak deformiteleri
- Uygunsuz ayakkabı kullanımı (sert tabanlı, topuklu)
- Obezite ve aşırı kilo baskısı
- Koşu, basketbol gibi yüksek darbe içeren sporlar
- Ayak kaslarında esneklik kaybı
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Topuk altında hassas noktaların tespiti
- Röntgen: Kemik çıkıntının boyutunu ve konumunu gösterir
- MRG: Plantar fasya yırtığı veya yumuşak doku hasarını değerlendirir
- Ultrason: Fasya kalınlaşmasını dinamik olarak inceler
Tedavi Seçenekleri
-
Konservatif Tedaviler:
- Özel tabanlık (ortez) ve gece ateli kullanımı
- NSAİİ ilaçlar (ibuprofen) ve topuk yastıkları
- ESWT (Şok dalga tedavisi) ve lazer uygulamaları
-
Fizik Tedavi:
- Plantar fasya germe egzersizleri
- Ayak tabanına masaj ve rulo egzersizleri
- Baldır kaslarını esnetme hareketleri
-
Cerrahi Müdahale:
- Endoskopik plantar fasya gevşetme
- Kemik çıkıntının çıkarılması (kalsaneal osteofitektomi)
- Rekalsitran vakalarda gastroknemius gevşetme
Evde Bakım Önerileri
- Buz Uygulama: Günde 3 kez 15 dakika topuğa buz masajı
- Esneme Rutini: Sabah yataktan kalkmadan önce ayak tabanı germe
- Ayakkabı Seçimi: Yumuşak tabanlı ve topuk desteği olan ortopedik ayakkabılar
- Kil Kontrolü: Vücut ağırlığının %5-10 azaltılması
Önleme Stratejileri
- Her gün düzenli ayak ve baldır esnetme hareketleri
- Asfalt yerine toprak zeminlerde yürüyüş
- Ayak tabanına tenis topu ile masaj uygulama
- 6 ayda bir ayakkabı değişimi ve profesyonel ayak analizi
Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalı?
- İstirahatle geçmeyen 2 haftalık şiddetli ağrı
- Gece uyandıran topuk ağrıları
- Ayakta deformite veya yürüyüş bozukluğu gelişmesi
- Diyabet veya dolaşım problemi olan hastalar
Ortopedi ve travmatoloji uzmanları teşhis ve tedavi sürecini yönetir. Erken müdahale ile vakaların %90’ı cerrahi dışı yöntemlerle 6-12 ayda iyileşir.
