Telogen effluvium, ani ve yaygın saç kaybıyla karakterize geçici bir saç dökülmesi türüdür. Stres, hormonal değişimler veya beslenme yetersizlikleri gibi tetikleyicilerle ortaya çıkar. Saç köklerinin büyüme (anagen) evresinden dinlenme (telogen) evresine erken geçişi sonucu gelişir.
Telogen Effluvium Nedenleri
- Fiziksel Stres: Ameliyat, kaza, ani kilo kaybı veya yüksek ateşli hastalıklar (COVID-19 dahil).
- Duygusal Travma: Boşanma, kayıp veya kronik anksiyete.
- Hormonal Değişimler: Doğum sonrası, menopoz, tiroid disfonksiyonları.
- Beslenme Eksiklikleri: Demir, çinko, D vitamini, biotin veya protein yetersizliği.
- İlaçlar: Antidepresanlar, antikoagülanlar, retinoidler ve kemoterapi.
Belirtiler ve Tanı
- Saç Yoğunluğunda Belirgin Azalma: Özellikle duş sonrası lavabo veya fırçada yoğun saç birikmesi.
- Saç Derisinde Seyrelme: Tepe bölgesi ve şakaklarda daha belirgin incelme.
- Tanı Yöntemleri:
- Çekme Testi: 50-60 saç telinin hafifçe çekilmesi; 6’dan fazla telin gelmesi pozitif kabul edilir.
- Trikoskopi: Saç derisinin dijital mikroskopla incelenmesi.
- Kan Testleri: Demir, ferritin, TSH, B12 ve D vitamini seviyelerinin ölçümü.
Tedavi Süreci
-
Tetkleyici Faktörün Ortadan Kaldırılması:
- Stres yönetimi (meditasyon, terapi).
- Beslenme düzenlemesi: Kırmızı et, yumurta, ıspanak, avokado gibi demir ve biotin zengini gıdalar.
- Tiroid veya hormonal dengesizliklerin tedavisi.
-
Destekleyici Tedaviler:
- Topikal Uygulamalar: Minoksidil %5 solüsyonla saç büyüme döngüsünün uyarılması.
- PRP (Plateletten Zengin Plazma): Büyüme faktörlerinin saç köklerine enjeksiyonu.
- Lazer Terapisi: Düşük seviyeli lazerle hücre metabolizmasının aktivasyonu.
İyileşme Süresi ve Prognoz
Saç dökülmesi tetikleyici faktör ortadan kalktıktan 3-6 ay sonra durur. Yeni saç büyümesi genellikle 6-9 ay içinde başlar. Tam yoğunluğa kavuşma süreci 12-18 ay sürebilir. Kronik formlarda (6 aydan uzun süren) altta yatan sistemik hastalıklar araştırılmalıdır.
Önlemler ve Yaşam Tarzı Önerileri
- Besin Takviyeleri: Hekim kontrolünde demir (günde 50-100 mg), çinko (15 mg) ve biotin (5.000 mcg).
- Saç Bakımı: Sert fırçalama, sıkı topuz ve kimyasal işlemlerden kaçınma.
- Güneş Koruma: Saç derisinin UV hasarına karşı şapka ile korunması.
Ne Zaman Dermatoloğa Başvurulmalı?
- Günde 100-150 telden fazla dökülme.
- Saç derisinde kızarıklık, kaşıntı veya pullanma eşlik etmesi.
- Dökülmenin 6 ayı aşması ve yoğunluğun artması.
Telogen effluvium, doğru yaklaşımla tamamen geri dönüşümlüdür. Sabırlı bir tedavi süreci ve tetikleyicilerin kontrol altına alınmasıyla saçlar eski yoğunluğuna kavuşabilir.
