Skolyoz, omurganın yana doğru eğriliği ile karakterize bir durumdur. İlerleme hızı ve durma yaşı, özellikle ergenlik dönemindeki büyüme atağıyla doğrudan ilişkilidir. Bu yazıda skolyozun ilerlemesini durduran kritik yaş aralıklarını ve etkileyen faktörleri detaylandıracağız.
Skolyoz İlerlemesini Etkileyen Faktörler
Skolyozun ilerleme hızı, aşağıdaki unsurlara bağlı olarak değişkenlik gösterir:
- Başlangıç Eğrilik Derecesi: 25 derecenin üzerindeki eğriliklerde ilerleme riski artar.
- Cinsiyet: Kızlarda ilerleme ihtimali erkeklere göre 8 kat daha fazladır.
- Büyüme Potansiyeli: Büyüme plakları açık olduğu sürece (Risser evresi 0-2) risk devam eder.
- Skolyoz Tipi: İdiyopatik skolyozda ilerleme, konjenital veya nöromüsküler tipe göre daha yavaştır.
Ergenlik Dönemi ve Büyüme Atağı
Skolyozun en hızlı ilerlediği dönem, ergenlik büyüme atağıdır (kızlarda 10-14, erkeklerde 12-16 yaş). Bu süreçte omurga, büyüme hızına paralel olarak ayda 1-2 derece eğrilebilir. Risser işareti (pelvis kemikleşme evresi) ile kemik olgunlaşması takip edilerek ilerleme tahmini yapılır. Risser evresi 4-5’e ulaştığında (genellikle 16-18 yaş) büyüme plakları kapanır ve ilerleme durma eğilimine girer.
Yetişkinlikte İlerleme Riski
Omurga büyümesi tamamlandıktan sonra skolyozun ilerleme riski azalsa da tamamen ortadan kalkmaz:
- 30 Derece Altı Eğrilikler: Yılda 0.5-1 derece artış görülebilir.
- 50 Derece Üstü Eğrilikler: Yılda 1-3 derece ilerleme riski devam eder.
- Menopoz Sonrası Dönem: Osteoporoz nedeniyle kemik yoğunluğu azalırsa eğrilik hızlanabilir.
Tedavi Yaklaşımları ve İlerlemeyi Durdurma
- Korse Tedavisi: 20-40 derece arası eğriliklerde, büyüme devam ederken kullanılır. İlerlemeyi %70 oranında engelleyebilir.
- Cerrahi Müdahale: 45-50 derece üstü eğriliklerde spinal füzyon ile sabitleme yapılır.
- Egzersiz Programları: Schroth metodu gibi spesifik tekniklerle kas dengesi sağlanarak stabilite artırılır.
İzlem ve Kontroller
- Ergenlerde 6 ayda bir klinik ve radyolojik değerlendirme.
- Yetişkinlerde yıllık takip (şikayet yoksa).
- 50 derece üstü eğriliklerde pulmoner fonksiyon testleri.
Skolyoz ilerlemesinin durma yaşı kişiye özel değerlendirilmelidir. Erken tanı ve multidisipliner yaklaşım, kalıcı deformite riskini önemli ölçüde azaltır.
