SGOT (Serum Glutamik-Oksaloasetik Transaminaz), günümüzde daha çok AST (Aspartat Aminotransferaz) olarak bilinen bir karaciğer enzimidir. Bu test, özellikle karaciğer ve kalp dokularında yüksek konsantrasyonda bulunur ve hücre hasarı durumunda kana karışır. SGOT testi, rutin kan tahlillerinde sıklıkla istenen önemli bir biyobelirteçtir.
SGOT Testi Neden İstenir?
SGOT seviyelerinin ölçülmesi başlıca üç nedene dayanır: karaciğer fonksiyonlarının değerlendirilmesi, karaciğer hastalıklarının teşhisi ve tedavi takibi. Hepatit, siroz veya alkole bağlı karaciğer hasarı şüphesinde bu test kritik rol oynar. Ayrıca kalp krizi, kas yaralanmaları veya pankreatit gibi durumlarda da enzim seviyeleri yükselebilir.
Normal SGOT Değer Aralıkları
Yetişkinlerde normal SGOT seviyeleri laboratuvara göre küçük farklılıklar gösterse de genellikle 8-40 U/L aralığında kabul edilir. Çocuklarda bu değerler yaşa göre değişiklik gösterir ve yetişkinlerden daha yüksek olabilir. Hamilelik döneminde de geçici enzim yükselmeleri görülebilir.
SGOT Yüksekliğinin Nedenleri
- Karaciğer Kaynaklı: Hepatit (viral, alkolik, toksik), karaciğer yağlanması, siroz veya karaciğer tümörleri.
- Kalp Kaynaklı: Miyokard enfarktüsü veya kalp yetmezliği.
- Kas Hastalıkları: Şiddetli egzersiz, kas travması veya distrofiler.
- Diğer Nedenler: Pankreatit, böbrek yetmezliği, hemolitik anemi veya bazı ilaçlar (statinler, antibiyotikler).
SGOT ve SGPT İlişkisi
SGOT (AST) genellikle SGPT (ALT) ile birlikte değerlendirilir. SGOT/SGPT oranı karaciğer hasarının kaynağını belirlemede yardımcı olur:
- Oran > 1: Alkolik karaciğer hastalığı veya siroz.
- Oran < 1: Viral hepatit veya toksik hasar.
Test Nasıl Yapılır?
SGOT testi için kol damarından alınan kan örneği yeterlidir. Açlık gerektirmez ancak yağlı bir öğün sonrası ölçüm yapılacaksa doktora bilgi verilmelidir. Test öncesi ağır egzersizden kaçınılması önerilir.
Yüksek SGOT Sonrası Adımlar
Anormal sonuçlarda ek tetkikler istenir:
- Karaciğer ultrasonu veya fibroscan.
- Viral hepatit markırları (HBsAg, anti-HCV).
- GGT, ALP ve albümin testleri.
- Kardiyak enzimler (Troponin, CK-MB).
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi altta yatan nedene göre planlanır:
- Viral hepatitte antiviral ilaçlar.
- Alkolik karaciğer hastalığında alkol kısıtlaması.
- İlaç toksisitesinde ilacın kesilmesi.
- Kas hasarında istirahat ve fizyoterapi.
SGOT Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?
Düşük SGOT seviyeleri genellikle klinik önem taşımaz. Ancak B6 vitamini eksikliği veya kronik böbrek hastalığı gibi durumlarla ilişkili olabilir.
Önlemler ve Korunma
- Alkol tüketimini sınırlandırmak.
- Hepatit aşılarını tamamlamak.
- Reçetesiz ilaç kullanımından kaçınmak.
- Düzenli karaciğer kontrolleri yaptırmak.
Anormal SGOT sonuçları mutlaka bir gastroenteroloji veya dahiliye uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Erken teşhis, karaciğer hasarının geri dönüşümsüz aşamaya geçmesini önleyebilir.
