ALT (Alanin Aminotransferaz) ve AST (Aspartat Aminotransferaz), karaciğer sağlığını değerlendirmede kullanılan kritik enzimlerdir. Bu enzimlerin yüksek seviyeleri, karaciğer hücre hasarına veya inflamasyona işaret edebilir. Peki, bu değerleri dengede tutmak için neler yapılabilir? İşte ALT ve AST seviyelerini düşürmeye yönelik etkili stratejiler:
ALT ve AST Yüksekliğinin Nedenleri
Karaciğer enzim yüksekliği genellikle alkol tüketimi, hepatit (B, C), yağlı karaciğer hastalığı, ilaç toksisitesi veya otoimmün hastalıklardan kaynaklanır. Aşırı şeker tüketimi, obezite ve insülin direnci de yağ birikimine bağlı enzim yükselmelerine yol açabilir.
Teşhis ve Takip Süreci
Kan testleriyle ölçülen ALT ve AST değerleri, karaciğer fonksiyonlarının izlenmesinde temel araçtır. ALT’nin normal aralığı kadınlarda 7-35 U/L, erkeklerde 8-40 U/L; AST ise 10-40 U/L arasındadır. Değerlerin sürekli yüksek olması durumunda ultrason, fibroscan veya biyopsi gibi ileri tetkikler önerilir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
- Alkolden Uzak Durmak: Alkol, karaciğer hücrelerinde direkt toksik etki yaparak enzim seviyelerini yükseltir.
- Dengeli Beslenme: Trans yağlardan, işlenmiş gıdalardan ve rafine şekerden kaçınmak karaciğer yağlanmasını azaltır.
- Düzenli Egzersiz: Haftada 150 dakika orta tempolu aktivite (yürüyüş, yüzme), karaciğer yağ içeriğini düşürmede etkilidir.
Beslenme Önerileri
- Kahve Tüketimi: Günde 2-3 fincan filtre kahve, antioksidan etkisiyle karaciğer enzimlerini düşürmeye yardımcı olur.
- Enginar ve Devedikeni: Safra akışını düzenleyen bu besinler, karaciğer detoksunu destekler.
- Omega-3 Kaynakları: Somon, ceviz ve keten tohumu, inflamasyonu azaltarak enzim seviyelerini dengeler.
Bitkisel Destekler ve Takviyeler
- Karahindiba Kökü: Karaciğer fonksiyonlarını iyileştirdiği çalışmalarla gösterilmiştir.
- N-Asetilsistein (NAC): Glutatyon üretimini artırarak detoks sürecini hızlandırır.
- D Vitamini: Düşük D vitamini seviyeleri, karaciğer enzim yüksekliği ile ilişkilendirilmiştir.
İlaç Kullanımına Dikkat
Parasetamol, NSAID’ler ve bazı antibiyotikler karaciğer toksisitesine yol açabilir. Kronik hastalığı olanlar, ilaç kullanmadan önce karaciğer fonksiyon testlerini kontrol ettirmelidir.
Doktora Ne Zaman Başvurulmalı?
ALT vAST değerleri normalin 2 katından fazla ise, sarılık, kaşıntı veya karın ağrısı gibi semptomlar eşlik ediyorsa acilen gastroenteroloji veya dahiliye uzmanına danışılmalıdır.
