AST (Aspartat Aminotransferaz) ve ALT (Alanin Aminotransferaz), karaciğer sağlığını değerlendirmek için kullanılan iki önemli enzimdir. Bu enzimlerin kandaki seviyeleri, karaciğer hücrelerinin hasar görüp görmediğini anlamak amacıyla ölçülür. İşte AST ve ALT hakkında bilinmesi gerekenler:

AST ve ALT’nin Temel Görevleri

• ALT: Karaciğerde yoğun olarak bulunur. Hücre hasarı durumunda kana karışır ve özellikle karaciğer hastalıklarının teşhisinde kritik rol oynar.
• AST: Karaciğer dışında kalp, kas ve böbreklerde de bulunur. Bu nedenle yüksekliği her zaman karaciğer kaynaklı olmayabilir.

Normal Değer Aralıkları

• ALT: Kadınlarda 7-35 U/L, erkeklerde 10-40 U/L
• AST: Kadınlarda 8-33 U/L, erkeklerde 10-40 U/L
  Not: Değerler laboratuvara göre hafif farklılık gösterebilir.

AST ve ALT Yüksekliğinin Nedenleri

• Karaciğer Hastalıkları: Hepatit (viral veya alkolik), siroz, karaciğer yağlanması
• İlaçlar: Parasetamol, statinler, bazı antibiyotikler
• Diğer Nedenler: Kalp krizi, kas yaralanmaları, aşırı alkol tüketimi

Yüksek Enzim Seviyeleri Nasıl Yorumlanır?

• Hafif Yükselme (1-2 kat): Genellikle yağlı karaciğer veya kronik hepatit ile ilişkilidir.
• Orta Yükselme (2-5 kat): Alkolik hepatit veya ilaç toksisitesi düşünülür.
• Şiddetli Yükselme (5 kat üstü): Akut viral hepatit veya toksik madde maruziyeti alarm vericidir.

Teşhis İçin Hangi Testler Yapılır?

• Tam Kan Sayımı: Enfeksiyon veya anemi varlığını kontrol eder.
• Görüntüleme: Karaciğer ultrasonu veya MR ile yapısal anormallikler incelenir.
• Biyopsi: Şüpheli vakalarda karaciğer dokusu patolojik incelemeye gönderilir.

Tedavi ve Öneriler

• Altta Yatan Nedenin Bulunması: Hepatit B/C tedavisi, alkol bırakma programı
• Beslenme Düzeni: Trans yağlardan kaçınma, Akdeniz diyeti, düşük şeker
• Takviyeler: Doktor kontrolünde D vitamini veya silimarin kullanımı

Sık Sorulan Sorular

• ALT ile AST arasındaki fark nedir? ALT daha spesifik olarak karaciğer hasarını gösterir.
• Enzim yüksekliği kalıcı mıdır? Nedene bağlı olarak tedaviyle normale dönebilir.
• Egzersiz enzimleri yükseltir mi? Aşırı egzersiz kas hasarına bağlı geçici artış yapabilir.

AST ve ALT yüksekliği ihmal edilmemesi gereken bir durumdur. Düzenli kontroller ve sağlıklı bir yaşam tarzı, karaciğer sağlığını korumada anahtar rol oynar.