Şeker düşmesi (hipoglisemi), kandaki glikoz seviyesinin normalin altına düşmesiyle ortaya çıkan acil bir sağlık durumudur. Özellikle diyabet hastalarında sık görülse de beslenme hataları veya metabolik sorunlar nedeniyle herkeste gelişebilir. Bu yazıda, hipogliseminin nedenleri, belirtileri, acil müdahale yöntemleri ve korunma stratejilerini detaylıca ele alacağız.
Şeker Düşmesinin Yaygın Belirtileri
- Titreme, terleme ve ani halsizlik
- Çarpıntı, baş dönmesi ve bulanık görme
- Konsantrasyon güçlüğü ve konuşma bozukluğu
- Açlık hissi, mide bulantısı ve soluk cilt
- Ciddi vakalarda bilinç kaybı veya nöbet
Ana Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Diyabet Tedavisi: İnsülin veya oral antidiyabetik ilaçların aşırı kullanımı
- Beslenme Hataları: Öğün atlama, yetersiz karbonhidrat alımı veya aşırı alkol tüketimi
- Fiziksel Aktivite: İlaç dozuna uyumsuz uzun süreli egzersiz
- Tıbbi Sorunlar: Böbrek yetmezliği, karaciğer hastalıkları veya hormonal bozukluklar
- Reaktif Hipoglisemi: Yemek sonrası ani insülin artışı
Teşhis Yöntemleri
- Kan Şekeri Ölçümü: Parmak ucu testiyle <70 mg/dL değeri tanı koydurur.
- Whipple Üçlemesi:
- Hipoglisemi belirtileri
- Kan şekeri düşüklüğü
- Glikoz verilince semptomların düzelmesi
- Laboratuvar Testleri: Açlık testi, C-peptid ve insülin seviyeleri
Acil Müdahale Adımları
- 15-15 Kuralı: 15 gram hızlı etkili karbonhidrat (4 kesme şeker, 150ml meyve suyu) alımı + 15 dakika bekleme
- Kontrol: Kan şekeri hala düşükse işlemi tekrarlama
- Bilinç Kaybı Durumunda: Glukagon iğnesi (diyabetlilerde) veya acil sağlık desteği
Tedavi Yaklaşımları
- Diyet Düzenlemesi: Kompleks karbonhidratlar (tam tahıllar, baklagiller), protein ve lif dengeli öğünler
- İlaç Ayarlaması: Endokrinolog kontrolünde insülin/ilaç dozlarının gözden geçirilmesi
- Sürekli Glikoz İzleme (CGM): Yüksek riskli hastalarda sensör kullanımı
- Altta Yatan Hastalık Tedavisi: İnsülinoma veya hormonal bozuklukların cerrahi/medikal yönetimi
Önleme Stratejileri
- Öğün Disiplini: 3 ana + 3 ara öğün sistemi
- Akıllı Atıştırmalıklar: Yanında ceviz, yoğurt veya tam buğday kraker taşıma
- Egzersiz Öncesi: Ek 15-30g karbonhidrat tüketimi
- Alkol Sınırlaması: Tok karnına, 1-2 kadehi geçmeme
- Eğitim: Yakınların hipoglisemi belirtilerini tanıması
Risk Grupları
- Tip 1 diyabet hastaları
- Böbrek yetmezliği olanlar
- Mide ameliyatı geçirenler
- Otoimmün bozukluğu bulunanlar
Ne Zaman Hastaneye Başvurulmalı?
- Bilinç kaybı veya nöbet geçirme
- Ağızdan beslenememe durumu
- Sık tekrarlayan hipoglisemi atakları
- Altta yatan ciddi hastalık şüphesi
Diyabetli bireylerin düzenli kontrollerini aksatmaması, hipoglisemiden korunmada en kritik adımdır. Unutmayın, kan şekeri dengesi yaşam kalitesini doğrudan etkiler.
