Şeker eksikliği (hipoglisemi), kan şekeri seviyelerinin normalin altına düşmesiyle ortaya çıkan ve acil müdahale gerektirebilen ciddi bir metabolik durumdur. Genellikle diyabet hastalarında görülse de farklı nedenlerle herkeste gelişebilir.
Şeker Eksikliğinin Yaygın Belirtileri
- Titreme, terleme ve ani kaygı hissi
- Bulanık görme veya çift görme
- Konsantrasyon güçlüğü ve konuşmada peltekleşme
- Çarpıntı ve kalp atışlarında hızlanma
- Açlık hissi ile birlikte mide bulantısı
- Yorgunluk, soluk cilt ve baş dönmesi
- Şiddetli vakalarda bilinç kaybı veya nöbet
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Şeker eksikliği en sık diyabet tedavisinde kullanılan insülin veya oral ilaçların aşırı dozuna bağlı gelişir. Uzun süreli açlık, aşırı alkol tüketimi veya yoğun egzersiz de tetikleyebilir. Nadiren insülinoma (pankreas tümörü), böbrek yetmezliği veya hormonal bozukluklar (Addison hastalığı gibi) altta yatan neden olabilir.
Teşhis Yöntemleri
- Kan Şekeri Ölçümü: <70 mg/dL değeri hipoglisemi tanısı koydurur.
- Whipple Üçlemesi: 1) Hipoglisemi belirtileri, 2) Kan şekeri düşüklüğü, 3) Şeker alımıyla semptomların düzelmesi.
- Ek Testler: Açlık testi, insülin/peptid-C seviyeleri veya karın ultrasonu ile altta yatan neden araştırılır.
Acil ve Uzun Vadeli Tedavi
- 15-15 Kuralı: 15 gr karbonhidrat (4 kesme şeker, 150 ml meyve suyu) alımı + 15 dakika bekleme.
- Ciddi Vakalarda: Glukagon iğnesi veya damar yoluyla glikoz solüsyonu.
- Altta Yatan Nedenin Tedavisi: İnsülin doz ayarı, tümör cerrahisi veya hormon replasmanı.
Önleme Stratejileri
- Düzenli öğünlerle kompleks karbonhidratlar (tam tahıllar, baklagiller) tüketmek
- Alkol tüketimini sınırlamak ve aç karnına spor yapmamak
- Diyabetlilerin ilaç saatlerine dikkat etmesi ve kan şekeri takibi yapması
- Ara öğünlerde proteinli gıdalar (yoğurt, badem) eklemek
Ne Zaman Acile Başvurulmalı?
- Bilinç bulanıklığı veya nöbet geçirme durumunda
- Ağızdan beslenmenin mümkün olmadığı hallerde
- Tekrarlayan hipoglisemi atakları varsa
Şeker eksikliği tekrarlıyorsa endokrinoloji uzmanı tarafından detaylı değerlendirme şarttır. Diyabet hastalarında eğitim ve kişisel tedavi planı oluşturma, atakların önlenmesinde hayati rol oynar.
