Reaktif hipoglisemi, yemek sonrasında kan şekerinin anormal düşüşüyle karakterize metabolik bir durumdur. Prediyabetin erken belirtisi olabilen bu tablo, özellikle karbonhidrat ağırlıklı öğünlerden 2-4 saat sonra ortaya çıkar. İşte reaktif hipoglisemiyi anlamak için gereken tüm bilgiler:
Reaktif Hipoglisemi Nedir?
Yemek sonrası hipoglisemi olarak da bilinen bu durum, vücudun şeker regülasyon mekanizmalarındaki aksaklıktan kaynaklanır. Pankreasın aşırı insülin salgılaması sonucu kan şekeri normal seviyelerin altına (genellikle <70 mg/dL) düşer. Tip 2 diyabet öncesi süreçte sık görülür ve insülin direnciyle doğrudan ilişkilidir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Beslenme Alışkanlıkları: Rafine karbonhidratlar (beyaz ekmek, pasta) ve yüksek glisemik indeksli gıdaların sık tüketimi
- Metabolik Sorunlar: İnsülin direnci, prediyabet
- Cerrahi Müdahaleler: Gastrik bypass sonrası dumping sendromu
- Hormonal Dengesizlikler: Adrenal yetmezlik, hipotiroidi
- Diğer Faktörler: Aşırı alkol tüketimi, uzun süreli stres
Belirtileri
- Ani terleme ve titreme
- Çarpıntı veya kalp atışlarında hızlanma
- Yoğun açlık hissi ve yeme dürtüsü
- Konsantrasyon güçlüğü veya zihin bulanıklığı
- Bulanık görme ve baş dönmesi
- Sinirlilik veya ani duygu durum değişimleri
Teşhis Yöntemleri
- Semptom Takibi: Yemek sonrası belirtilerin günlük kaydı
- OGTT (Oral Glukoz Tolerans Testi): 75 gr glukoz yüklemesi sonrası 3-5 saatlik kan şekeri ölçümü
- Karmaşık Testler: Karışık öğün testi veya sürekli glikoz monitorizasyonu
- Laboratuvar: İnsülin, C-peptid, kortizol düzeyleri
Tedavi ve Yönetim Stratejileri
- Diyet Düzenlemeleri:
- Düşük glisemik indeksli besinler (tam tahıllar, baklagiller)
- Porsiyon kontrolü (günde 5-6 küçük öğün)
- Her öğünde protein + lif kombinasyonu (yoğurt + yulaf)
- Rafine şeker ve paketli gıdalardan kaçınma
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Düzenli direnç egzersizleri (haftada 3×30 dk)
- Stres yönetimi (nefes egzersizleri, yoga)
- Uyku düzeni (gece 7-8 saat)
- Tıbbi Destek:
- Alfa-glukozidaz inhibitörleri (akarboz)
- GLP-1 analogları (düşük doz)
- Krom veya alfa-lipoik asit takviyeleri
Komplikasyonlar ve Uzun Dönem Riskler
Tedavi edilmeyen reaktif hipoglisemi;
- Tip 2 diyabet gelişim riskini 4 kat artırır
- Kardiyovasküler hastalıklarla ilişkilendirilir
- Anksiyete bozukluklarını tetikleyebilir
- Yaşam kalitesinde ciddi düşüşe yol açar
Önleme Yöntemleri
- Glisemik yükü <10 olan besinleri tercih etmek
- Yemeklerden sonra 15 dk hafif yürüyüş
- Kan şekeri düşüklüğüne eğilim varsa yanında kuruyemiş taşımak
- Haftada 150 dk orta tempolu aktivite
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
- Haftada 2’den fazla hipoglisemi atağı
- Kan şekeri ölçümlerinde <60 mg/dL değerler
- Semptomların günlük aktiviteleri engellemesi
- Ailede diyabet öyküsü varlığı
Endokrinoloji uzmanları tarafından yapılacak metabolik değerlendirme, altta yatan nedenlerin tespiti için kritik önem taşır. Unutmayın, reaktif hipoglisemi kalıcı hasar bırakmadan önlenebilen bir metabolik uyarıdır.
