Sebase kistler, cilt altında gelişen yağ bezlerinin tıkanması sonucu oluşan yaygın iyi huylu kitlelerdir. Genellikle yüz, boyun, sırt ve genital bölgede görülen bu kistler, ağrısız olmalarına rağmen kozmetik kaygılara veya enfeksiyon durumlarında tıbbi müdahaleye ihtiyaç duyabilir.
Sebase Kist Nedir?
Sebase kistler, derideki sebum (yağ) salgılayan bezlerin kanallarının tıkanmasıyla oluşur. İçi keratin adı verilen proteinli maddeyle doludur. Epidermoid kistlerle sıklıkla karıştırılsa da, sebase kistler özellikle kıl foliküllerine bağlı bezlerden kaynaklanır. Yetişkinlerde daha sık görülür ve 1-5 cm arasında değişen boyutlara ulaşabilir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Genetik Yatkınlık: Ailede kist öyküsü riski artırır
- Cilt Travmaları: Yaralanma veya cerrahi sonrası yağ bezlerinin hasarı
- Akne Öyküsü: Şiddetli sivilce geçirenlerde kanal tıkanıklığı
- Hormonal Değişimler: Ergenlik veya menopoz dönemlerinde yağ üretiminin artması
- Gardner Sendromu: Nadir genetik hastalıkta çoklu kistler görülür
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
Kistler genellikle ağrısız, yavaş büyüyen yumuşak nodüller şeklinde fark edilir. Enfeksiyon geliştiğinde:
- Kızarıklık ve şişlik
- Sıcaklık artışı
- İrinli akıntı
- Ağrı ve hassasiyet
Tanıda fizik muayene yeterlidir. Şüpheli durumlarda ultrason veya biyopsi ile malignite dışlanır.
Tedavi Seçenekleri
- Konservatif Yaklaşım: Küçük, asemptomatik kistlerde takip
- Enfeksiyon Tedavisi: Antibiyotikler (topikal/göz merhemleri veya oral)
- Kortizon Enjeksiyonu: Enflamasyonu azaltmak için
- Cerrahi Müdahale:
- Eksizyon: Kapsülüyle birlikte tam çıkarım (%5-10 nüks riski)
- Minimal Kesili Yöntem: Lazerle kist duvarının tahliyesi
- Marsupyalizasyon: Büyük kistlerde drenaj için açıklık oluşturma
Komplikasyonlar ve Acil Durumlar
- Apse oluşumu
- Selülit gelişimi
- Granülomatoz reaksiyon
- Nadiren kist içinde malign dönüşüm
Ani büyüme, kanama veya şiddetli ağrı durumunda acil cerrahi gerekebilir.
Evde Bakım ve Korunma
- Enfekte kiste sıcak kompres uygulama (günde 3×10 dakika)
- Kistin sıkılmaması ve tahriş edilmemesi
- Yağlı ciltlerde salisilik asit içeren temizleyiciler
- Düzenli cilt muayenesi ile yeni oluşumların takibi
Hangi Doktora Başvurulmalı?
- Dermatolog (cilt hastalıkları uzmanı)
- Genel cerrah (cerrahi gerektiren durumlarda)
- Plastik cerrah (yüz bölgesindeki kistlerde)
Sebase kistler kansere dönüşmez ancak kozmetik sorun oluşturduğunda veya enfekte olduğunda tedavi edilmelidir. Doğru teknikle yapılan cerrahi sonrası kalıcı iz riski %10’dan azdır.
