Sebebi bilinmeyen ateş (FUO), 3 haftadan uzun süren ve standart tetkiklere rağmen tanı konulamayan 38.3°C üzeri ateş olarak tanımlanır. Bu durum hem hastalar hem de hekimler için zorlu bir tanı sürecini beraberinde getirir. Ateşin kaynağını bulmak, altta yatan ciddi hastalıkların erken teşhisi açısından hayati önem taşır.
Yaygın Nedenler ve Klinik Özellikler
Enfeksiyonlar, otoimmün hastalıklar ve maligniteler FUO’nun başlıca nedenleridir. Tüberküloz, endokardit ve apse gibi enfeksiyöz kaynaklar ateşe eşlik eden gece terlemesi ve kilo kaybıyla kendini gösterir. Romatoid artrit, lupus gibi otoimmün hastalıklarda eklem ağrıları ve döküntüler görülür. Lenfoma ve lösemi gibi maligniteler ise lenf bezi büyümesi ve halsizlikle ilişkilidir.
Tanısal Yaklaşım ve Adımlar
Tanı süreci kapsamlı bir öykü ve fizik muayene ile başlar. Hastanın seyahat geçmişi, ilaç kullanımı ve temas öyküsü kritik ipuçları sağlar. İlk basamak tetkikler arasında tam kan sayımı, CRP, sedimantasyon, idrar tahlili ve akciğer grafisi yer alır. Bu testler normal çıkarsa, ikinci aşamada romatolojik panel (ANA, RF) ve enfeksiyöz serolojiler (EBV, CMV) incelenir.
İleri Tetkikler ve Görüntüleme
Standart tetkikler tanı koyduramazsa üçüncü basamak incelemelere geçilir. PET-CT, enfeksiyon veya tümör odaklarını %90 hassasiyetle tespit edebilir. Kemik iliği biyopsisi hematolojik maligniteleri ekarte etmek için kullanılır. Endokardit şüphesinde transözefageal ekokardiyografi, abdominal patolojiler için ise batın BT önerilir.
Tedavi Stratejileri
Tedavi altta yatan nedene göre şekillenir. Enfeksiyonlarda hedefe yönelik antibiyotikler, otoimmün hastalıklarda kortikosteroidler uygulanır. Malignitelerde kemoterapi veya radyoterapi gerekebilir. Tanı konulamayan olgularda ampirik tedaviden kaçınılmalıdır. Destek tedavisi olarak hidrasyon ve ateş düşürücüler (parasetamol) semptomatik rahatlama sağlar.
Kırmızı Bayrak Bulguları
Acil müdahale gerektiren durumlar arasında şunlar yer alır:
- Ateşin 40°C üzerine çıkması
- Bilinç bulanıklığı veya nöbet
- Ciltte peteşial döküntüler
- Solunum sıkıntısı
- Şiddetli karın ağrısı
Prognoz ve Takip
Modern tanı yöntemleriyle vakaların %85’inde neden belirlenebilir. Enfeksiyon kaynaklı FUO’lar uygun tedaviyle tam iyileşirken, malignite kaynaklı olguların prognozu evreye bağlıdır. Tanı konulamayan hastalarda 6 aylık periyotlarla klinik ve laboratuvar takibi şarttır.
