Şarbon Bakterisi Belirtileri Tedavisi ve Korunma

Şarbon (Bacillus anthracis), özellikle otçul hayvanlarda görülen ancak insanlara da bulaşabilen ciddi bir bakteriyel hastalıktır. Toprakta onlarca yıl canlı kalabilen sporlar oluşturması ve biyolojik silam olarak kullanılma potansiyeli nedeniyle küresel bir halk sağlığı tehdidi olarak kabul edilir.

Şarbon Nasıl Bulaşır?
Bakteri üç ana yolla yayılır:

1. Deri Yolu: Enfekte hayvanların eti, derisi veya kılıyla temas sonucu derideki kesiklerden sporların girmesi.
2. Solunum Yolu: Havadaki sporların solunması (özellikle hayvan ürünleri işleyen endüstrilerde).
3. Sindirim Yolu: Az pişmiş enfekte et tüketimi.

Belirtiler ve Klinik Formlar

• Deri Şarbonu (%95): Kaşıntılı kabarıklık → siyah yara (eskar) → lenf bezlerinde şişme.
• Akciğer Şarbonu: Grip benzeri başlangıç → nefes darlığı → şok ve solunum yetmezliği (48 saatte ölümcül).
• Bağırsak Şarbonu: Kanlı kusma, şiddetli karın ağrısı, ishal.

Teşhis Yöntemleri

• Kültür Testi: Kan, balgam veya doku örneklerinde bakteri üretimi.
• PCR: Bakteri DNA’sının hızlı tespiti.
• Seroloji: Kanda antikor araştırması.
• Akciğer Röntgeni: Solunum şarbonunda mediastende genişleme.

Tedavi Protokolleri

• Antibiyotikler: Siprofloksasin veya doksisiklin 60 gün süreyle.
• Antitoksin Tedavisi: Şiddetli vakalarda (Raxibacumab).
• Yara Bakımı: Deri şarbonunda cerrahi debritman.
• Destek Tedavi: Solunum desteği, sıvı replasmanı.

Korunma Stratejileri

1. Mesleki Önlemler:
   • Hayvancılıkla uğraşanlar eldiven, maske kullanmalı.
   • Endüstriyel ortamlarda HEPA filtreli havalandırma.
2. Aşılama: Risk gruplarına (asker, veteriner) inaktif aşı uygulanır.
3. Gıda Güvenliği: Etler iyi pişirilmeli, şüpheli hayvan ürünleri tüketilmemeli.
4. Toprak Kontrolü: Enfekte hayvanların yakılması, kireçle gömülmesi.

Risk Grupları

• Çiftçiler, veteriner hekimler, mezbaha çalışanları.
• Deri endüstrisi işçileri.
• Biyolojik silah araştırmalarında çalışanlar.

Halk Sağlığı İçin Kritik Noktalar

• Sürveyans: Hayvan ölümlerinin 24 saat içinde bildirilmesi zorunludur.
• Hızlı Müdahale: Şüpheli vakalarda temaslılara profilaktik antibiyotik başlanır.
• Laboratuvar Güvenliği: Numuneler BSL-3 seviyesinde incelenir.

Komplikasyonlar ve Prognoz

• Tedavi edilmeyen solunum şarbonunda ölüm oranı %90’dır.
• Deri şarbonunda erken tedaviyle ölüm riski <%1’e düşer.
• Menenjit veya septik şok gelişen vakalarda organ yetmezliği riski yüksektir.