Proktoloji, kalın bağırsağın son bölümü (rektum) ve makat bölgesini (anüs) ilgilendiren hastalıkların teşhis ve tedavisini üstlenen tıp dalıdır. Proktoloji merkezleri ise bu alanda uzmanlaşmış hekimlerin, ileri teknoloji ekipmanlarla hizmet verdiği özel birimlerdir. Hemoroid, anal fissür, fistül gibi yaygın rahatsızlıkların yanı sıra bağırsak kanseri taramaları da bu merkezlerde yapılır.
Proktoloji Merkezlerinde Tedavi Edilen Hastalıklar
- Hemoroid (Basur): Makat bölgesindeki damarların şişmesiyle oluşur. Kanama, ağrı ve kaşıntı en belirgin semptomlardır.
- Anal Fissür: Makat çatlağı olarak bilinen bu durum, dışkılama sırasında şiddetli ağrıya yol açar.
- Perianal Fistül: Makat çevresinde iltihaplı tünellerin oluşmasıdır. Akıntı ve şişlikle kendini gösterir.
- Pilonidal Sinüs: Kuyruk sokumunda kıl dönmesi sonucu gelişen enfeksiyondur.
- Rektal Prolapsus: Rektumun makat dışına sarkmasıdır.
- Kondilom: HPV virüsünün neden olduğu genital siğillerdir.
Tanı Yöntemleri
Proktoloji merkezlerinde hastalıkların teşhisi için çeşitli ileri teknolojiler kullanılır:
- Dijital Rektal Muayene: Parmakla yapılan fiziksel değerlendirme.
- Anoskopi: Özel bir tüple makat kanalının incelenmesi.
- Rektoskopi: Rektumun iç yapısının kameralı cihazla görüntülenmesi.
- Kolonoskopi: Tüm kalın bağırsağın endoskopik olarak kontrol edilmesi.
- Endoanal Ultrason: Fistül yollarının ve sfinkter kaslarının detaylı analizi.
Tedavi Seçenekleri
Cerrahi Dışı Yöntemler:
- Banding (Lastikle Boğma): Hemoroid pakelerinin özel aletle sıkılarak düşürülmesi.
- İlaç Tedavisi: Kortizonlu kremler (fissür), antibiyotikler (fistül).
- Skleroterapi: İğneyle damar içine büzücü madde enjekte edilmesi.
Minimal İnvaziv Cerrahiler:
- Laser Tedavisi: Hemoroid ve fistüllerde doku yakma yöntemi.
- Ligasure: Termal enerjiyle damarların kapatılması.
- THD (Transan Hemoroidal Dearterializasyon): Hemoroid damarlarının Doppler eşliğinde bağlanması.
Açık/Kapalı Cerrahi:
- Mikrocerrahi: Fistül tedavisinde sinüs yollarının temizlenmesi.
- Stapler Hemoroidektomi: İleri evre basurlarda halka şeklinde kesi.
- Sfinkterotomi: Kronik fissürde makat kasının kısmi gevşetilmesi.
Erken Teşhisin Önemi
Proktolojik hastalıklar genellikle hastalar tarafından gizlendiği için ileri evrelerde teşhis edilir. Oysa erken dönemde yapılan müdahaleler:
- Ameliyatsız çözüm olasılığını artırır.
- Kanser riski taşıyan lezyonların (polip) zamanında alınmasını sağlar.
- İdrar tutamama veya dışkı kaçırma gibi komplikasyonları önler.
Merkezlerdeki Hizmet Standartları
Modern proktoloji merkezleri şu avantajları sunar:
- Hassas Teşhis: 4K çözünürlüklü endoskopik sistemler.
- Lokal Anestezi: Çoğu işlemin ayaktan yapılması.
- Hasta Mahremiyeti: Muayene odalarının özel tasarımı.
- Multidisipliner Yaklaşım: Genel cerrah, gastroenterolog ve onkolog iş birliği.
Korunma ve Yaşam Tarzı Önerileri
- Lifli gıdalarla beslenmek (günde 30 gr lif).
- Günde 2 litre su tüketmek.
- Tuvalette 5 dakikadan fazla kalmamak.
- Düzenli egzersiz yapmak (bağırsak hareketlerini düzenler).
- Alkol ve baharatlı yiyeceklerden kaçınmak.
Proktolojik şikayetlerde aile hekimine başvurmak yerine doğrudan proktoloji uzmanına gitmek, tanı-tedavi sürecini hızlandırır. Özellikle dışkıda kan, geçmeyen makat ağrısı veya ele gelen kitle durumunda vakit kaybetmeden muayene olunmalıdır.
