Procalcitonin (PCT), vücudun bakteriyel enfeksiyonlara ve sepsis gibi ciddi durumlara verdiği yanıtı ölçen önemli bir kan testidir. Diğer enfeksiyon belirteçlerinden farklı olarak özellikle bakteriyel ve viral enfeksiyonların ayrımında kritik rol oynar. Bu test, erken tanı ve tedavi stratejilerinin belirlenmesinde doktorlara önemli veriler sağlar.

Procalcitonin Nedir?
Procalcitonin, tiroid bezinde üretilen kalsitonin hormonunun öncül molekülüdür. Sağlıklı bireylerde çok düşük seviyelerde bulunur. Ancak bakteriyel enfeksiyon durumunda başta akciğerler, böbrekler ve yağ dokusu olmak üzere vücudun çeşitli organları tarafından hızla üretilir. Viral enfeksiyonlarda ise bu yanıt çok daha zayıftır.

PCT Testi Hangi Durumlarda İstenir?

• Sepsis Şüphesi: Ateş, tansiyon düşüklüğü ve organ disfonksiyonu ile giden ciddi enfeksiyonlarda
• Pnömoni: Bakteriyel ve viral zatürre ayrımı için
• Antibiyotik Yönetimi: Antibiyotik tedavisinin başlanması veya kesilmesi kararında
• Postoperatif İzlem: Ameliyat sonrası gelişen enfeksiyon komplikasyonlarının erken tespiti
• Yoğun Bakım Hastaları: Kritik hastalarda enfeksiyon takibi için

Test Nasıl Yapılır?
Standart bir kan testidir ve açlık gerektirmez. Kol damarından alınan kan örneğinde kantitatif olarak ölçülür. Sonuçlar genellikle 1-2 saat içinde çıkar. Acil durumlarda hızlı PCT kitleri ile 20 dakikada sonuç alınabilir.

PCT Değerlerinin Anlamı
| PCT Seviyesi (ng/mL) | Klinik Anlamı |
|———————-|—————|
| < 0.05 | Normal, enfeksiyon olasılığı düşük |
| 0.05 – 0.5 | Hafif enfeksiyon veya lokal enfeksiyon |
| 0.5 – 2 | Sistemik bakteriyel enfeksiyon olası |
| 2 – 10 | Şiddetli bakteriyel enfeksiyon veya sepsis |
| > 10 | Septik şok veya çoklu organ yetmezliği |

Tedaviye Nasıl Yön Verir?

• Antibiyotik Kararı: PCT > 0.25 ng/mL bakteriyel enfeksiyonu desteklerken, düşük değerler antibiyotik kullanımını sınırlar
• Tedavi Takibi: 24-48 saatte bir ölçümle tedavi yanıtı değerlendirilir
• Prognoz Belirleme: Yüksek seviyeler mortalite riskini gösterir

Avantajları ve Sınırlılıkları
CRP’ye göre enfeksiyona daha erken yanıt verir (4-6 saat). Ancak bazı durumlarda yalancı yükseklikler görülebilir:

• Büyük travma veya yanıklar
• Uzun süreli kardiyojenik şok
• Medüller tiroid kanseri
• Yenidoğanın ilk 48 saati

Sık Sorulan Sorular

• PCT ile CRP farkı nedir? PCT bakteriyel enfeksiyonda daha spesifiktir, CRP ise inflamasyonun her türünde yükselir.
• Testin maliyeti nedir? SGK kapsamında karşılanır, özel laboratuvarlarda 150-250 TL arası.
• Değerler ne zaman düşer? Etkili tedaviyle 24-48 saat içinde düşüş başlar.

Önemli Uyarılar

• Tek başına tanı koydurmaz, klinik bulgularla birlikte değerlendirilir.
• Viral enfeksiyonlarda yükselmez, bu özelliğiyle COVID-19 gibi pandemilerde ayırıcı tanıda kullanılır.
• Yenidoğan enfeksiyonlarında altın standarttır.