Niasin olarak bilinen B3 vitamini, vücutta enerji üretiminden cilt sağlığına kadar hayati roller üstlenen suda çözünür bir besindir. DNA onarımı, sinir sistemi fonksiyonları ve kolesterol metabolizması gibi süreçlerde kilit görevler üstlenir. İki ana formu bulunur: nikotinik asit ve nikotinamid.

Niasinin Vücuttaki Temel İşlevleri
B3 vitamini, 400’den fazla enzimatik reaksiyonda koenzim görevi görür. Enerji metabolizmasında karbonhidrat, yağ ve proteinlerin parçalanmasına yardımcı olur. Cilt bariyer fonksiyonunu güçlendirerek nem dengesini korur. Sinir sistemi sağlığı için nörotransmitter sentezinde rol oynar. DNA tamir mekanizmalarını destekleyerek hücresel yaşlanmayı yavaşlatır.

Doğal Besin Kaynakları

• Hayvansal kaynaklar: Tavuk göğsü, ton balığı, somon, sığır karaciğeri
• Bitkisel kaynaklar: Yer fıstığı, ay çekirdeği, mantar, avokado, tam tahıllar
• Diğer: Kahve çekirdekleri, zenginleştirilmiş ekmek ve tahıllar

Eksiklik Belirtileri ve Pellagra Hastalığı
Şiddetli niasin eksikliği "pellagra" adı verilen klinik tabloya yol açar. 3D semptomu ile karakterizedir: Dermatit (ciltte kızıl döküntüler), Diyare (ishal), Demans (bilişsel bozukluk). Erken dönemde dilde kızarıklık, ağız ülserleri ve yorgunluk görülür. Alkolizm, Crohn hastalığı ve uzun süreli antibiyotik kullanımı risk faktörleridir.

Günlük Alım Önerileri

• Yetişkin erkek: 16 mg/gün
• Yetişkin kadın: 14 mg/gün
• Hamilelik: 18 mg/gün
• Emzirme: 17 mg/gün
• Üst limit: 35 mg/gün (takviyeler için)

Tıbbi Kullanım Alanları

1. Kolesterol Yönetimi: Nikotinik asit formu HDL’yi %20-40 artırır, LDL ve trigliseritleri düşürür.
2. Kardiyovasküler Koruma: Damar endotel fonksiyonunu iyileştirir.
3. Diyabet Tedavisi: İnsülin direncini azaltıcı etkiler gösterir.
4. Cilt Tedavileri: Akne ve rozasea tedavisinde topikal nikotinamid kullanılır.

Yan Etkiler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yüksek doz nikotinik asit (50 mg üzeri):

• Niasin yanması: Yüz ve göğüste kızarma, kaşıntı (Prostaglandin salınımına bağlı)
• Karaciğer toksisitesi: ALT/AST yükselmesi
• Hiperglisemi: Kan şekerinde artış
• Gut atakları: Ürik asit seviyelerinde yükselme

İlaç Etkileşimleri

• Statinler: Miypati riskini artırır
• Antihipertansifler: Kan basıncında aşırı düşüş
• Antikoagülanlar: Kanama riskinde artış
• Diyabet ilaçları: Hipoglisemi eğilimi

Takviye Kullanımı İçin Kritik Uyarılar

1. Reçetesiz takviyelerde doz aşımı riskine karşı hekim kontrolü şarttır.
2. Yavaş salınımlı formlar karaciğer hasarı riskini artırabilir.
3. Niasin yanmasını azaltmak için aspirin alınabilir.
4. Hamilelikte yalnızca doktor gözetiminde kullanılmalıdır.

Eksiklik Tanısı ve Testler
Kanda NAD/NADP düzeyleri ölçülür. İdrarda n-metilnikotinamid atılımı değerlendirilir. Pellagra şüphesinde cilt biyopsisi yapılabilir. Tedavide oral nikotinamid (100-500 mg/gün) kullanılır.

Yaşlanma Karşıtı Etkileri
Son araştırmalar, nikotinamidin DNA tamir enzimi PARP-1’i aktive ederek:

• Mitokondrial fonksiyonları iyileştirdiğini
• Nörodejeneratif hastalık riskini azalttığını
• Fotoyaşlanma belirtilerini geciktirdiğini göstermektedir.