Nevuslar, halk arasında "ben" olarak bilinen ve melanosit adı verilen pigment hücrelerinin gruplaşmasıyla oluşan yaygın deri oluşumlarıdır. Genellikle zararsız olmakla birlikte bazı durumlarda tıbbi müdahale gerektirebilirler. İşte nevuslar hakkında bilinmesi gereken kapsamlı bilgiler:
Nevus Nedir?
Nevuslar, derinin rengini veren melanin pigmentini üreten melanosit hücrelerinin çoğalması sonucu gelişir. Doğuştan olabilecekleri gibi yaşamın ilerleyen dönemlerinde de ortaya çıkabilirler. Genellikle kahverengi tonlarında olmakla birlikte siyah, mavi veya ten renginde de görülebilirler.
Nevus Türleri ve Özellikleri
Konjenital Nevuslar doğumda mevcuttur ve nadiren büyük boyutlara ulaşabilir. Edinsel Nevuslar ise çocukluk veya erişkinlikte gelişir. Displastik Nevuslar düzensiz sınırlara sahiptir ve melanoma dönüşme riski taşıyabilir. Mavi Nevuslar derin yerleşimli mavi-gri lezyonlardır. Junctional Nevuslar epidermis-dermis bileşkesinde, Compound Nevuslar ise hem epidermis hem dermiste yer alır.
Nevus Oluşum Nedenleri
Güneş ışınına maruz kalma önemli bir tetikleyicidir. Genetik yatkınlık, açık ten rengi ve bağışıklık sistemi zayıflığı diğer faktörler arasındadır. Hormonal değişimler (gebelik, ergenlik) de nevusların sayısında ve boyutunda artışa yol açabilir.
Teşhis Yöntemleri
Dermatoskopi ile benler 10-20 kat büyütülerek incelenir. ABCDE kuralı (Asimetri, Border düzensizliği, Color renk değişikliği, Diameter çap, Evolution değişim) risk değerlendirmesinde kullanılır. Şüpheli durumlarda eksizyonel biyopsi ile lezyonun tamamı patolojik incelemeye gönderilir.
Tedavi Gerektiren Durumlar
Kozmetik kaygılar, travma riski olan bölgelerde yerleşim veya malignite şüphesi tedavi endikasyonlarıdır. Cerrahi eksizyon en sık uygulanan yöntemdir. Lazer tedavisi yüzeyel benlerde tercih edilirken, kriyoterapi daha az yaygın olarak kullanılır. Displastik nevuslarda cerrahi sınır önem taşır.
Melanoma Dönüşüm İşaretleri
- Benin aniden büyümesi veya şekil değiştirmesi
- Kenarlarında düzensizleşme
- Yüzeyde kabuklanma, kanama
- Birden fazla renk tonu içermesi
- Kaşıntı veya ağrı gelişimi
Korunma ve Takip
Düzenli güneş koruyucu kullanımı, UV indeksinin yüksek olduğu saatlerde gölgede kalma önemlidir. Riskli bireylerin yıllık dermatolojik muayene yaptırması gerekir. Vücut benlerinin fotoğraflanarak kaydedilmesi, değişimlerin erken tespitini kolaylaştırır.
Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalı?
Yeni çıkan ve hızla büyüyen benler, travmaya bağlı kanamalar veya malignite şüphesi uyandıran değişimler acil değerlendirme gerektirir. Ailede melanoma öyküsü olanlar daha sık kontrol yaptırmalıdır.
