Nezle (soğuk algınlığı), üst solunum yollarını etkileyen ve genellikle hafif seyirli olan viral bir enfeksiyondur. 200’den fazla virüs tipi nezleye neden olabilse de, en yaygın etkenler rinovirüsler (%30-50) ve coronavirüslerdir. Yetişkinler yılda ortalama 2-3 kez, çocuklar ise 6-8 kez nezle geçirebilir.
Nezlenin Nedenleri ve Bulaşma Yolları
Virüsler, enfekte kişilerin hapşırık veya öksürükle yaydığı damlacıklar yoluyla bulaşır. Hava yoluyla 1-2 metre mesafeye ulaşan bu damlacıklar, yüzeylerde 24 saate kadar canlı kalabilir. Ellerin kontamine yüzeylere (kapı kolları, asansör düğmeleri) temas edip ardından göz, burun veya ağza götürülmesi en sık bulaşma nedenidir. Bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açan stres, uykusuzluk veya dengesiz beslenme hastalığa yatkınlığı artırır.
Belirtiler ve Seyir
Semptomlar virüsle temastan 1-3 gün sonra başlar ve genellikle 7-10 gün sürer:
- Burun tıkanıklığı veya akıntısı (önce şeffaf, sonra sarı-yeşil)
- Boğazda kaşıntı ve yanma hissi
- Hapşırma nöbetleri
- Hafif baş ağrısı ve vücut kırgınlığı
- Düşük ateş (özellikle çocuklarda)
- Koku ve tat alma duyusunda geçici azalma
Teşhis Yöntemleri
Tanı klinik bulgulara dayanarak konulur. Doktor, belirtilerin süresini ve şiddetini değerlendirir. Grip ile karıştırılmaması için:
- Gripte yüksek ateş (>38°C) ve kas ağrıları ön plandayken, nezlede hafif kırgınlık olur.
- Boğaz kültürü veya hızlı antijen testleri sadece streptokok şüphesinde yapılır.
- COVID-19 ayırıcı tanı için PCR testi önerilebilir.
Tedavi ve İlaç Kullanımı
Antibiyotikler virüslere etki etmez. Tedavi semptomatiktir:
- Burun Tıkanıklığı İçin:
- Tuzlu su spreyleri (günde 4-6 kez)
- Dekonjestan spreyler (maksimum 3 gün)
- Boğaz Ağrısında:
- Ilık tuzlu su gargarası
- Pastiller (bal veya zencefilli)
- Ateş ve Ağrı İçin:
- Parasetamol veya ibuprofen
- Destek Tedaviler:
- Günde 8-10 bardak su
- C vitamini (portakal, kivi) ve çinko takviyeleri
Evde Uygulanabilecek Doğal Yöntemler
- Buhar Soluma: Kaynar suya 2-3 damla okaliptüs yağı ekleyip 10 dakika buhar inhalasyonu yapmak.
- Zencefil Çayı: Taze zencefil, bal ve limonla hazırlanan çay boğazı yumuşatır.
- Tavuk Suyu Çorba: Enflamasyonu azaltan sistein içerir.
Korunma Stratejileri
- Elleri en az 20 saniye sabunla yıkamak (özellikle toplu taşma sonrası)
- Ortak kullanılan yüzeyleri %70 alkol içeren solüsyonlarla silmek
- Bağışıklığı güçlendiren besinler (yoğurt, kefir, badem) tüketmek
- Yıllık grip aşısı olmak (ikincil enfeksiyon riskini azaltır)
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
- Ateşin 3 günden uzun sürmesi
- Nefes darlığı veya göğüs ağrısı gelişmesi
- Burun akıntısının 10 gün sonra kötüleşmesi
- Şiddetli kulak ağrısı veya yüzde basınç hissi
Komplikasyon Riskleri
Nezle genellikle kendi kendine geçse de, bazı durumlarda:
- Sinüzit (yüzde ağrı, dişlere vuran sızı)
- Orta kulak iltihabı (çocuklarda sık)
- Zatürre (öksürükle beraber nefes darlığı) gelişebilir.
Bağışıklığı baskılanmış kişilerde (kanser hastaları, organ nakli alıcıları) komplikasyon riski yüksektir. Bu grupta erken tıbbi müdahale hayati önem taşır.
