Lenfadenit, lenf düğümlerinin enfeksiyon veya enflamasyon nedeniyle şişmesi durumudur. Vücudun bağışıklık tepkisinin önemli bir parçası olan lenf nodları, boyun, koltuk altı ve kasık gibi bölgelerde yoğunlaşır. Bu makalede lenfadenitin nedenleri, klinik bulguları ve modern tedavi yaklaşımlarını detaylıca inceleyeceğiz.
Lenfadenitin Başlıca Nedenleri
Lenf düğümlerinin şişmesi genellikle vücuttaki enfeksiyonlara karşı verilen normal bir yanıttır. En yaygın sebepler şunlardır:
- Bakteriyel Enfeksiyonlar: Streptokok, stafilokok veya kedi tırmığı hastalığı (Bartonella henselae)
- Viral Enfeksiyonlar: EBV (Epstein-Barr), CMV (sitomegalovirüs), HIV ve kızamık
- Otoimmün Hastalıklar: Lupus, romatoid artrit veya sarkoidoz
- Maligniteler: Lenfoma, lösemi veya metastatik kanserler
- Diğer Nedenler: Tüberküloz, toksoplazma veya bazı ilaç reaksiyonları
Klinik Belirtiler ve Şikayetler
Hastalığın seyri altta yatan nedene göre değişir. Akut lenfadenitte semptomlar aniden başlarken kronik formda aylarca sürebilir:
- Ağrılı ve hareketli lenf nodu şişlikleri
- Ciltte kızarıklık ve lokal ısı artışı
- 38°C üzeri ateş ve gece terlemeleri
- Yutma güçlüğü (boyun lenfadenitinde)
- Halsizlik ve açıklanamayan kilo kaybı
Tanı Sürecinde Kullanılan Yöntemler
Doğru teşhis için kapsamlı bir değerlendirme şarttır:
- Fizik Muayene: Nodların boyutu, hassasiyeti ve mobilitesi değerlendirilir
- Laboratuvar Testleri: Tam kan sayımı, CRP, sedimantasyon ve enfeksiyon serolojileri
- Görüntüleme: Ultrason, BT veya PET-CT ile nod yapısı incelenir
- Biyopsi: Şüpheli vakalarda ince iğne aspirasyonu veya eksizyonel biyopsi
Tedavi Protokolleri ve Yönetim
Tedavi altta yatan nedene odaklanır:
- Antibiyotikler: Bakteriyel enfeksiyonlarda amoksisilin-klavulanat veya siprofloksasin
- Antiviral Tedavi: Viral kaynaklı vakalarda semptomatik tedavi
- Anti-inflamatuar İlaçlar: Steroid olmayan ağrı kesiciler (ibuprofen)
- Cerrahi: Apse gelişen vakalarda drenaj veya enfekte nodun çıkarılması
- Kanser Tedavisi: Lenfoma varlığında kemoterapi/radyoterapi protokolleri
Komplikasyonlar ve Acil Durumlar
Tedavi edilmeyen lenfadenit ciddi sorunlara yol açabilir:
- Apse oluşumu ve selülit
- Sepsis (kan zehirlenmesi)
- Mediastenit (göğüs boşluğunda enfeksiyon)
- Fistül gelişimi (özellikle tüberküloz lenfadenitinde)
Evde Bakım ve Destek Tedavileri
- Ilık kompres uygulaması (günde 3-4 kez 15 dakika)
- Yeterli sıvı alımı ve istirahat
- Boğaz tutulumunda tuzlu su gargarası
- Sıkı giysilerden kaçınarak şiş bölgeyi sıkmamak
Korunma Stratejileri
- El hijyenine dikkat etmek (en az 20 saniye sabunla yıkama)
- Enfeksiyonlara karşı zamanında aşılanma
- Açık yaraların uygun şekilde temizlenmesi
- Bağışıklık sistemini güçlendiren beslenme (C vitamini, çinko)
Hangi Durumlarda Acil Başvuru Gerekir?
- Ani nefes darlığı veya yutma güçlüğü
- Lenf nodunda hızlı büyüme ve sertleşme
- 40°C üzeri dirençli ateş
- Ciltte morarma veya kanama bulguları
Lenfadenit vakalarının çoğu uygun tedaviyle 2-4 haftada iyileşir. Ancak 6 haftadan uzun süren şişliklerde mutlaka hematoloji veya enfeksiyon hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır. Erken tanı, özellikle malignite şüphesinde hayat kurtarıcıdır.
