Lenf Bezi Şişmesi

Lenf bezi şişmesi, bulunduğu bölgenin etrafında herhangi bir hastalık olduğu durumlarda görülmekte olup; tedavisinde öncelik, lenf bezlerinin neden şiştiğini belirleyip ona göre bir tedavi süreci başlatmaktır.

Lenf Bezi Şişmesi Nedir?

Lenfatik sistem; lenf bezleri (lenf düğümleri), lenf damarları ve lenf sıvısından oluşur. Beyin hariç vücudun her yerinde bulunur. Bağırsaktan emilen yağların ve yağda emilen vitaminlerin dolaşıma katılması, yabancı mikroorganizmaların uzaklaştırılması, hücreler arası sıvının emilmesi, kaybedilen proteinlerin dolaşıma kazandırılması gibi önemli görevleri vardır.

Lenf bezleri karın içi organların etrafında dahil olmak üzere vücutta yaygın olarak bulunur. Daha yüzeysel lenf nodları ise bazı durumlarda şişer ve hasta ya da hekim tarafından fark edilebilir. Normalde çapları 1-1.5 mm kadardır. Genel olarak kafa, kulak arkası ve önü, boyun, çene altı, köprücük kemiğinin üzeri, koltukaltı ve kasıklarda bulunan lenf nodları herhangi bir nedenle şiştiği zaman fizik muayene sırasında ele gelir.

Lenf nodu şişmesi tek bir bölgede veya vücutta yaygın olarak meydana gelebilir.

Lenf Bezi Şişmesi Belirtileri Nelerdir?

Lenf bezi şişmesi diğer bir tabiri ile lenfadenopati zaten altta yatan bir durumun belirtisidir.

Çoğu zaman enfeksiyon kaynaklı olduğu için lenf bezi şişmesinde belirtiler:

  • Ağrı,
  • Kızarıklık,
  • Hassasiyet,
  • Sıcaklık hissi,
  • Ateş şeklinde görülür.

Lenf Bezi Şişmesi Neden Olur?

Lokalize lenf bezi şişliği nedenleri

Büyük oranda benign (iyi huylu) nedenlerden kaynaklanır. Boyunda, çene altında, köprücük kemiğinin üzerinde, koltukaltı, kol veya kasıkta lenf bezi şişmesi olabilir. Genellikle büyümüş lenf bezinin çevresindeki yapılardan kaynaklı bir hastalığı düşündürür ancak bazı bölgelerdeki lenf bezlerinin büyümesi uzak metastazı akla getirmelidir.

Örneğin sol tarafta köprücük kemiğinin üzerindeki lenf nodunun büyümesi (Virchow nodülü) ilerlemiş mide kanserini akla getirir.

Sol aksiller (koltukaltı) lenf nodu Irısh nodülü olarak isimlendirilir. Metastatik mide kanserini düşündürür.

Boyunda lenf bezi şişmesinin nedeni genellikle viral enfeksiyonlardan kaynaklanır. Üst solunum yolu enfeksiyonları, kızamık, kızamıkçık, su çiçeği, CMV, EBV, streptokok, difteri, faranjit, stafilokok, tularemi, bruselloz, leptospiroz, atipik mikobakteri enfeksiyonları, tüberküloz (verem), histoplazmoz, toksoplazmoz enfeksiyonları boyun bölgesinde lenf bezi şişmesi yapan nedenlerdir.

Kanserler

Hodgkin lenfoma, non-hodgkin lenfoma, tiroid kanseri, rabdomiyosarkom, nöroblastom, tümör metastazları da boyun bölgesinde lenf bezi şişmesi yapabilir.

Diğer nedenler

  • Kawasaki sendromu, kedi tırmığı hastalığı ve sarkoidoz servikal (boyun) lenf bezi şişmesi yapabilir.
  • Tinea capitis (saçlı deride görülen mantar enfeksiyonu), seboreik dermatit gibi nedenlerde kafanın arkasında oksiput denilen bölgede lenf bezi şişmesi görülebilir.
  • Konjonktivit (göz iltihabı), dış kulak enfeksiyonları veya kedi tırmığı hastalığında kulağın arkasındaki lenf bezleri şişebilir.
  • Tularemi, herpes gingivostomatiti (uçuk), diş enfeksiyonları çene altında lenf bezi şişliği yapar.
  • Memede enfeksiyon, kedi tırmığı hastalığı, rabdomiyosarkom, kola aşı yapılması nedeniyle koltukaltı lenf bezlerinde şişlik görülebilir.
  • Genital herpes (uçuk), sifiliz, şankroid, klamidya, lenfogranüloma venerum, bacak bölgesindeki yerel enfeksiyonlar veya kanser sonucu kasık bölgesinde lenf bezi şişliği görülür.

Yaygın lenf bezi şişliği nedenleri

Enfeksiyonlar: En sık enfeksiyöz etken virüslerdir. EBV, CMV,HIV ve tüm döküntülü hastalıklar (kızamık, kızamıkçık, suçiçeği vs.) vücutta yaygın lenf bezi şişliği yapabilir. Tüm sistemik bakteriyel enfeksiyonlar yaygın lenf bezi şişliği yapabilir. Mantarlar (histoplazmozis, kriptokok, koksidiomikozis) ve parazitler (toksoplazmozis, sıtma) de yaygın lenf bezi şişliği yapabilir.

Otoimmun hastalıklar: Bağışıklık sistemi hücrelerinin vücudun kendi antijenlerine karşı reaksiyon vermesine otoimmunite denir. Sistemik lupus eritematozus (SLE), jüvenil idiopatik artrit, vaskülitler, serum hastalığı ve otoimmun hemolitik anemiler yaygın lenf bezi şişliği yapabilen otoimmun hastalıklardır.

Depo hastalıkları: Bazı metabolik hastalıklarda lenf bezlerinde aşırı metabolik ürün birikimi sonucu şişme görülür. Gaucher, Niemann Pick gibi hastalıklar bunlardan bazılarıdır.

Neoplastik hastalıklar: Akut lösemi, lenfoma, nöroblastom gibi kanserlerde yaygın lenf bezi şişliği görülebilir.

Diğer nedenler: Atopik dermatit, kronik granülomatöz hastalık, sarkoidoz ve Castleman hastalığı bunlardan bazılarıdır.

Lenf Bezi Şişmesi Teşhisi

Lenf bezi şişmelerinde öncelikle şişliğin özellikleri ve hastanın ek semptomlarına göre tetkik yapılır. Ağrılı, hareketli, kızarık lenf nodları genellikle enfeksiyonu düşündürür. Bunun için tam kan sayımı, kan biyokimyası gibi rutin testler ise EBV, CMV, HIV, toxoplazma, bartonella gibi viral etkenlere yönelik testler yapılır.

Ağrısız, hareketsiz, 3 cm’den büyük, 10-12 haftada normale dönmeyen ve supraklavükular lenf nodları kanserler açısından riskli kabul edilir. Bu durumda biyopsi gereklidir.

  • Lenf nodu biyopsisi: Lenf bezinden parça alınarak veya tamamının çıkarılarak patolojik incelenmesidir.
  • Eksizyonel lenf nodu biyopsisi: Lenf bezinin bir parçasının veya tamamı çıkarılarak incelenir. Lokal anestezi altında yapılan bir işlemdir. Genel olarak 30-45 dakika sürer.
  • İğne biyopsi: Lenf bezine iğne ile girilerek hücre toplanır. 10-15 dakika sürer. Lenf bezinin kısıtlı bir bölümünden hücre toplanabildiği için güvenilir bir yöntem değildir.
  • Sentinel biyopsi: Mavi boya, lenfosintigrafi veya cerrahi gama prob yöntemlerinden birisi kullanılarak yayılması beklenen ilk lenf nodundan biyopsi alma yöntemidir. Tümörün olduğu bölgeye radyoaktif madde enjekte edilir. Daha sonra tümörün sıçraması beklenen lenf nodu bölgesine kesi atılarak boyandığı görülen lenf nodu çıkartılır. Boyanmayan veya radyoaktif tutulum göstermeyen lenf nodları ise çıkarılmaz. Böylece lenf nodlarının gereksiz yere çıkartılmasının önüne geçilmiş olur. Daha çok meme kanserinde kullanılan bir yöntem olmakla beraber rahim ağzı, prostat, mesane, tiroid, kalın bağırsak, rektum, mide ve akciğer kanserinde de uygulanabilmektedir.
  • Görüntüleme yöntemleri: Altta yatan etkene yönelik akciğer grafisi, tomografi ve ultrason gerekebilir. Tanı sonrası evreleme veya tedaviye yanıtı değerlendirmek için PET/BT  kullanılır.

Lenf Bezi Şişmesi Tedavisi

Lenf bezi şişmesi bir semptomdur. Altta yatan etken tedavi edilmelidir. Bakteriyel enfeksiyonlarda 10-14 günlük antibiyotik tedavisi gerekebilir. Viral enfeksiyonlar için destekleyici tedaviler ve varsa virüse yönelik ilaçlar kullanılır.

Lenf bezi şişmesi otoimmun hastalıklardan kaynaklanıyorsa tedavide bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar (kortikosteroid, non-steroid antiinflamatuar ilaçlar, antimalaryal ilaçlar, siklofosfamid) kullanılır.

Lenf bezi şişliğinin nedeni lösemi, lenfoma veya herhangi bir kanserin lenf nodu metastazı olabilir. Tedavi yaklaşımı kemoterapi, radyoterapi, kemik iliği nakli veya ameliyat ile kanserin tedavi edilmesidir.

Lenf Bezi Şişmesi Tedavi Edilmezse

Lenf bezi şişlikleri genellikle kendiliğinden normale döner. Ancak uzun süren lenf bezi şişlikleri dikkate alınmalıdır.

Lenf bezi şişlikleri tedavi edilmediğinde ciddi komplikasyonlara yol açabilir:

  • Lenf nodunda apse gelişebilir.
  • Streptokok enfeksiyonuna bağlı romatolojik ateş ve kızıl hastalığı gelişebilir.
  • Kanser hücreleri diğer dokulara yayılabilir.
  • Enfeksiyon kana karışarak bakteriyemi veya sepsise (kana mikrop veya toksin karışması) neden olabilir.
  • Toksik şok sendromu gelişebilir.

Lenf Bezi Şişmesine Ne İyi Gelir?

Lenf bezleri bakteriyel enfeksiyon nedeniyle şişmiş ise antibiyotik tedavisine ek olarak istirahat etmek, boğazı sıcak ve nemli tutmak, soğuktan korunmak, iyi beslenmek ve iyi bir uyku düzeni oluşturmak; hastalığın seyrine ve iyileşme süresine katkı sağlar.

Viral enfeksiyonlarda antibiyotik ilaçlar işe yaramaz ancak bazı virüsler için ilaçlar mevcuttur (HIV, hepatit ). Bu ilaçların kullanımına ek olarak kişisel hijyene önem vermek, hastalığın bulaşma yoluna yönelik tedbirler almak, dengeli beslenmek, kötü alışkanlıklardan uzak durmak gerekir.

Kanser tedavisinde hastanın tedaviye uyum göstermesi, stresten uzak durması, sigara ve alkol tüketmemesi, hekimin tavsiye ettiği diyete uyum göstermesi önerilir.

Lenf Bezi Şişmesine Ne İyi Gelmez?

Genel olarak bağışıklık sistemini zayıflatan sigara ve alkol gibi kötü alışkanlıklardan uzak durulmalıdır. Hazır gıdalar, rafine şekerler, paketli gıdalardan uzak durulmalıdır. Şişliği gidermeye yönelik bitkisel veya etkinliği kanıtlanmamış yöntemlere başvurulmamalıdır.

Lenf Bezi Şişmesi İlaçları

Bakteriyel etkenlerin tedavisinde antibiyotiklere başvurulur. Hastalık etkeni bakterinin türüne göre uygun antibiyotik seçilir. Penisilin, amoksisilin, metisilin, rifampin, vankomisin bazı enfeksiyonlarda kullanılan ilaçlardır.

Tüberküloz (verem) da lenf bezi şişliği yapabilir. Tüberküloz tedavisinde izoniyazid, rifampisin, pirazinamid, morfozinamid, etambutol, streptomisin kullanılır.

Lenf bezi şişmesine neden olan bazı viral etkenler: Genital herpes, HIV, CMV, EBV’DİR.

Asiklovir, femsiklovir ve valasiklovir genital herkeste kullanılan antiviral ilaçlardır.

CMV enfeksiyonu sağlıklı insanlarda hastalık oluşturmaz ancak organ nakli olanlarda, kemoterapi alanlarda veya AIDS’li hastalarda bağışıklık sistemi baskılandığı için hastalığa neden olur. Tedavi bu gruplarda gerekebilir. Gansiklovir, foskarnet, cidofovir, vangansiklovir CMV tedavisinde kullanılan ilaçlardır.

Lenf bezi büyümesi HIV enfeksiyonundan kaynaklanıyorsa tedavide abakavir, lamuvidin, tenofovir, emtrisitabin, dolutegravir, rilpivirin, darunavir, ritonavir ve daha birçok ilaç seçeneği mevcuttur. Hastanın viral yükü ve diğer durumlarına göre hekim en uygun tedaviye karar verir.

Akut lösemiler, lenfomalar veya diğer organ tümörlerinin metastazları lenf bezi şişliğine neden olabilir.

Sitozin arabinozid, daunarubisin, idarubisin, vinkristin, siklofosfamid, L-asparaginaz lösemi tedavisinde kullanılan kemoterapötik ilaçlardır.

Siklofosfamid, doksorubisin, vinkristin, prednizon, R-bendamustin, fludarabin, rituksimab vb. ilaçlar lenfoma tedavisinde kullanılır.

Hamilelikte Lenf Bezi Şişmesi

Hamilelikte lenf bezi şişmesi basit bir üst solunum yolu enfeksiyonuna bağlı olabileceği gibi TORCH (toxoplazmozis, rubella, CMV, EBV, herpes, sifiliz, parvovirus, varisella zoster) enfeksiyonlarına bağlı da olabilir.

TORCH enfeksiyonları gebelikte geçirildiği zaman plasenta yoluyla bebeğe geçen ve kalıcı hasarla sonuçlanabilen birden fazla enfeksiyonu kapsar. Anne karnındaki bebeğin bağışıklık sistemi enfeksiyonla savaşmak için yeterince güçlü değildir. Bebeğe geçen organizma fetüs büyüme ve gelişiminde değişikliklere neden olur. Fetüste meydana gelen hasar mikroorganizmanın türüne ve etkenle karşılaşma zamanına göre değişir.

Toxoplazmozis: Parazit kaynaklı nadir görülen bir enfeksiyondur. Ağız yoluyla bulaşır. Dolayısıyla iyi pişmemiş etlerden bulaş riski vardır. Bunun dışında yumurta, kedi dışkısı veya sinekler aracılığıyla da bulaşabilir. Fetüse bulaştığında beyin hasarı, motor hareketlerde bozukluk, körlük, nöbet ve hidrosefali (beyinde aşırı su birikmesi) gelişir. Ölü doğum veya düşük gerçekleşebilir.

Rubella: Kızamıkçık olarak da bilinir. Özellikle hamileliğin ilk on iki haftasında karşılaşıldığında oldukça ciddi hasara neden olur. Rubella ile karşılaşan gebelerde düşük riski oldukça artar. Doğumla sonuçlanan gebeliklerde ise sağırlık, katarakt, kalp hastalıkları, karaciğer ve dalak hasarı, düşük doğum ağırlıklı bebekler dünyaya gelir. Rubellanın daha nadir olan komplikasyonları ise glokom (göz tansiyonu), beyin hasarı, tiroid ve diğer hormonal problemler, akciğer hastalıklarıdır.

Rubella virüsünün aşısı vardır. Hamile kalmak isteyen her kadın gebelikten en az bir ay önce aşı yaptırmalıdır.

CMV (Sitomegalovirüs): İdrar, tükürük, semen veya vajinal salgılar gibi vücut sıvıları yoluyla bulaşır. Büyüme geriliği, mikrosefali (küçük kafa), karaciğer ve dalak büyüklüğü, amniyon sıvısının azalması, hidrops fetalis (ödem), akciğer zarlarında sıvı birikmesi en sık görülen komplikasyonlardır. Cilt döküntüleri, sarılık, göz iltihabı, trombosit sayısının azalması, anemi, pıhtılaşma bozuklukları, karaciğer hastalıkları veya sağırlık da CMV enfeksiyonunun fetüste meydana getirdiği hasarlardır. Hastalığın kesin tedavisi yoktur. Bazı çalışmalarda CMV immunglobulin (HIG) uygulamasının fetüste enfeksiyonu nötralize ederek hasarı azalttığı kanıtlanmıştır.

TORCH enfeksiyonları içerisinde değerlendirilen diğer etkenler ile otoimmun hastalıklar ve kanserler de gebelikte lenf bezi şişmesine neden olabilir.

Çocuklarda Lenf Bezi Şişmesi

Çocukluk çağında lenf bezi şişmesi yetişkinlere göre daha yaygındır. 3-12 yaş arasındaki çocuklarda oldukça sık rastlanır.

Genel olarak 10 mm’den büyük lenf nodları patolojiktir. Epitrochlear lenf nodları için bu sınır 5mm, inguinal (kasık) lenf nodları için ise 15 mm’dir.

İki yaşın üstündeki çocuklarda epitrochlear, supraklavikular (köprücük kemiğinin üzerindeki), popliteal (diz), kulak arkası ve kafanın arkasındaki (suboksipital) lenf nodlarının büyümesi patolojik olarak kabul edilir.

Çocuklarda lenf bezi büyümesinin sebepleri enfeksiyonlar, ilaçlar, aşı sonrası reaksiyon, depo hastalıkları, granülomatöz hastalıklar (sarkoidoz, tüberküloz vb.), otoimmun hastalıklar veya kanserler olabilir. En sık sebep boğaz enfeksiyonları başta olmak üzere üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Ateş, boğaz ağrısı, burun akıntısı semptomları eşlik eder.

Sağlıklı çocuklarda lenf nodu büyümesi saptanabilir, her zaman altta yatan bir hastalığa işaret etmez.

Bebeklerde Lenf Bezi Şişmesi

Yenidoğan dönemindeki çocuklarda (ilk bir ay) bağışıklık sistemi tam olarak gelişmediği için lenf bezleri ele gelmez. Zamanla gelişen bağışıklık sistemi sonucu lenf bezleri büyümeye başlar ve 8-12 yaş arasında zirveye ulaşır.

Genel olarak çocukluk döneminde lenf bezlerinin şişmesi oldukça yaygın ve çoğu zaman altta bir patolojinin olmadığı durumlardır. Sağlıklı bir bebekte boyun, koltukaltı ve kasıktaki lenf bezleri 3-12 mm’ye kadar büyüyebilmektedir. Yetişkinlerde olduğu gibi supraklavikular, epitrochlear ve popliteal lenf bezi büyümesi her zaman patolojik kabul edilir.

Boyut ve yerleşimine bakılmaksızın yenidoğanlarda ele gelen lenf nodları da patolojik kabul edilir. TORCH enfeksiyonlarını düşündürmelidir.

Lenf Bezi Şişmesi için Hangi Doktora Gidilir?

Lenf bezi şişliği baş ve boyun bölgesinde ise Kulak Burun Boğaz doktoruna gidilebilir.

Kasık bölgesindeki lenf bezi şişlikleri için Deri ve Zührevi Hastalıklar bölümü veya Enfeksiyon Hastalıkları bölümüne gidilebilir.

Koltukaltında lenf bezi şişliği için Genel Cerrahi bölümüne gidilebilir.

Bunun dışında pratisyen hekimler veya dahiliye uzmanları da lenf bezi şişliklerini değerlendirip tedavi uygulayabilir veya gerekli gördüğü durumlarda başka bir bölüme ya da bir üst merkeze yönlendirebilir.

  • Lenf bezi şişliği bir yıldan uzun sürdüyse
  • Gittikçe büyümeye devam ediyorsa
  • Beraberinde ateş, kilo kaybı ve gece terlemesi (B semptomları) varsa
  • Eklem ağrısı, kanama, cilt altında morluklar varsa
  • Şüpheli cinsel ilişki öyküsü varsa
  • Şişlik köprücük kemiğinin üzerinde (supraklavikular) veya kolun orta iç yanında (epitrochlear) ise derhal doktora gidilmelidir.
Makaleyi faydalı buldun mu?
12
4
Makeleyi Paylaşın

Lenf bezi şişmesi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Lenf Bezi Şişmesi Kaç Günde Geçer?

Lenf bezi büyümelerinin iki üç hafta içinde geçmesi beklenir. Üst solunum yolu enfeksiyonları nedeniyle gelişen servikal lenfadenitlerin çoğunda bu süre bir haftadan kısa sürer.

Birkaç hafta içerisinde düzelmeyen ve büyümeye devam eden lenf nodları, büyümeye devam etmese bile 5-6 hafta içerisinde küçülmeye başlamayan, 10-12 hafta içerisinde tamamen normale dönmeyen lenf bezi büyümelerinde biyopsi yapılması önerilir.

Stj. Dr. İrem Dilan Erdem

Lenf Bezi Şişmesi Ağrı Yapar Mı?

Lenf bezi şişlikleri enfeksiyon kaynaklı olduğunda şişliğe ağrı, ateş, kızarıklık ve hassasiyet eşlik eder. Ağrılı bir lenf bezi büyümesinde akla ilk gelen enfeksiyon olmalıdır.

Stj. Dr. İrem Dilan Erdem

Lenf Bezi Şişmesi Baş Ağrısı Yapar Mı?

Lenf bezi şişmesinde baş ağrısı beklenen bir durum değildir ancak üst solunum yolu enfeksiyonu gibi viral veya bakteriyel enfeksiyonlar nedeniyle gelişmişse baş ağrısı meydana gelebilir.

Stj. Dr. İrem Dilan Erdem

Lenf Bezi Şişmesi Kulak Ağrısı Yapar Mı?

Özellikle çocukluk çağında kulak enfeksiyonları sık görülür. Kulak enfeksiyonuna bağlı olarak pre-post aurikuler lenf bezi şişmesi görülebilir. Lenf bezi şişliğine kulak ağrısı, ateş, mide bulantısı ve huzursuzluk gibi semptomlar eşlik eder.

Stj. Dr. İrem Dilan Erdem

Lenf Bezi Şişmesi Ne Zaman Tehlikelidir?

  • Ateş, kilo kaybı, gece terlemesi, kanama, eklem ağrısı, ciltte kırmızı döküntüler eşlik ediyorsa
  • Lenf bezi şişliği bir yıldır devam ediyorsa
  • Şişlik gittikçe büyüyorsa
  • Köprücük kemiğinin üzerinde (supraklavikuler), boynun arkasında, koltukaltında, dizde veya kolun ortasında iç yanında lenf bezi şişliği varsa 
  • Büyük (3 cm), sert, lastik kıvamında, ağrısız ve hareketsiz ise 
  • Kan transfüzyonu, şüpheli cinsel ilişki veya endemik hastalıkların görüldüğü bölgelere seyahat öyküsü varsa lenf bezi şişlikleri araştırılmalıdır.
Stj. Dr. İrem Dilan Erdem