Köt taşlama hastalığı (bruksizm), istemsiz diş gıcırdatma veya çene sıkma alışkanlığıdır. Genellikle uyku sırasında ortaya çıkan bu durum, dişlerde aşınmadan çene eklemi hasarına kadar ciddi sorunlara yol açabilir. İşte bu yaygın rahatsızlıkla ilgili detaylı bilgiler:
Köt Taşlama Hastalığı Nedir?
Bruksizm, çiğneme kaslarının istemsiz kasılması sonucu dişlerin sıkılması veya sürtülmesidir. Genellikle gece uykuda görülse de stresli durumlarda gündüz de ortaya çıkabilir. Toplumun yaklaşık %20’sinde görülen bu rahatsızlık, diş minesinde kalıcı hasara ve çene fonksiyon bozukluklarına neden olur.
Belirtileri Nelerdir?
- Sabahları çene ekleminde ağrı veya yorgunluk hissi
- Dişlerde aşınma, kırılma veya hassasiyet
- Baş, boyun ve kulak bölgesinde yayılan ağrılar
- Uyku partnerinin gıcırdama sesini duyması
- Çene hareketlerinde kısıtlılık veya ses (klik)
- Yüz kaslarında şişlik ve gerginlik
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Psikolojik Faktörler: Stres, kaygı ve depresyon en yaygın tetikleyicilerdir
- Diş Yapısı: Maloklüzyon (diş kapanış bozukluğu) ve çapraşık dişler
- Yaşam Tarzı: Aşırı kafein, alkol ve sigara tüketimi
- Uyku Bozuklukları: Uyku apnesi ve horlama ile ilişkilendirilir
- İlaçlar: Antidepresanlar ve psikiyatrik ilaçların yan etkisi
Teşhis Yöntemleri
- Klinik Muayene: Dişlerdeki aşınma paternleri ve çene kaslarındaki hassasiyet kontrolü
- Polisomnografi: Uyku laboratuvarında gece boyunca kas aktivitesinin kaydedilmesi
- Diş Modelleri: Ölçü alınarak oklüzal analiz yapılması
- Görüntüleme: Temporomandibular eklem (TME) MR’ı ile eklem yapısının incelenmesi
Tedavi Seçenekleri
- Oklüzal Splint: Gece takılan özel diş koruyucuları (şeffaf plak)
- Fizik Tedavi: Çene egzersizleri, masaj ve sıcak-soğuk uygulamaları
- Stres Yönetimi: Meditasyon, nefes teknikleri ve psikoterapi
- Diş Düzeltme: Ortodontik tedavi veya protezlerle kapanışın iyileştirilmesi
- Botoks Uygulaması: Masseter kasına yapılan enjeksiyonlarla kas aktivitesinin azaltılması
- İlaç Tedavisi: Kas gevşeticiler ve antienflamatuarlar
Önleme Stratejileri
- Stres azaltıcı aktiviteleri günlük rutine dahil etmek
- Yatmadan önce kafein ve alkolden kaçınmak
- Sakız çiğnemek gibi çeneyi zorlayıcı alışkanlıklardan uzak durmak
- Düzenli diş kontrolleri ve profesyonel temizlik
- Bilgisayar başında çalışırken çene pozisyonuna dikkat etmek
Komplikasyonlar ve Uzun Dönem Etkileri
Tedavi edilmeyen bruksizm; diş kaybı, kronik baş ağrıları, TME bozuklukları ve yüz deformitelerine yol açabilir. İleri vakalarda çiğneme fonksiyonu bozulabilir ve cerahi müdahale gerekebilir.
Hangi Doktora Başvurulmalı?
Diş hekimi veya ağız-diş-çene cerrahisi uzmanı ilk başvurulacak profesyonellerdir. Gerekirse fizyoterapist, nörolog ve psikiyatrist ile multidisipliner yaklaşım uygulanır. Erken teşhis ve tedavi kalıcı hasarı önlemede kritik öneme sahiptir.
