Kortizon, iltihap önleyici ve bağışıklık sistemini düzenleyici etkileri nedeniyle birçok hastalıkta yaygın olarak kullanılan bir steroid türüdür. Ancak uzun süreli kullanımda vücudun doğal kortizol üretimini baskılayabilir. Bu nedenle tedavinin sonlandırılması süreci mutlaka doktor kontrolünde ve kademeli olarak yönetilmelidir.
Kortizon Nasıl Güvenle Bırakılır?
Kortizon tedavisinin kesilmesi, vücudun kendi kortizol üretimini yeniden başlatması için zaman tanıyacak şekilde planlanır. Doktorunuz genellikle aşağıdaki adımları izler:
- Doz Azaltma: Günlük alınan kortizon miktarı haftalar veya aylar içinde kademeli olarak düşürülür. Örneğin, 20 mg prednizolon kullanan bir hasta her hafta 5 mg azaltılabilir.
- Alternatif Gün Tedavisi: Bazı durumlarda ilacın her gün yerine gün aşırı alınması önerilerek adrenal bezlerin uyarılması hedeflenir.
- Hidrokortizon Desteği: Doz çok düşük seviyelere geldiğinde, fizyolojik dozlarda hidrokortizon ile geçiş yapılabilir.
- Laboratuvar Takibi: ACTH ve kortizol seviyeleri düzenli aralıklarla ölçülerek adrenal fonksiyonların normale dönüp dönmediği kontrol edilir.
Kortizon Aniden Kesilirse Ne Gibi Riskler Oluşur?
Uzun süreli kortizon kullanımı sonrası tedavinin ani kesilmesi, adrenal yetmezlik krizine yol açabilir. Bu durum hayatı tehdit eden ciddi semptomlara neden olabilir:
- Akut Adrenal Yetmezlik: Halsizlik, baş dönmesi, kan basıncında düşüş ve bilinç kaybı.
- Eklem ve Kas Ağrıları: Vücuttaki inflamasyonun yeniden aktivasyonu.
- Mide-Bağırsak Sorunları: Bulantı, kusma ve iştah kaybı.
- Psikolojik Etkiler: Anksiyete, depresyon veya uyku bozuklukları.
Aniden Kesilme Sonrası Acil Müdahale
Adrenal kriz belirtileri geliştiğinde derhal tıbbi yardım alınmalıdır. Acil serviste intravenöz hidrokortizon ve sıvı replasmanı yapılarak stabilizasyon sağlanır.
Kortizon Bırakma Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Stres Yönetimi: Cerrahi operasyon, enfeksiyon veya travma gibi stresli durumlarda kortizon ihtiyacı artabileceğinden doktora bilgi verilmeli.
- Beslenme: Kalsiyum ve D vitamini takviyeleri ile kemik sağlığı desteklenmeli.
- Egzersiz: Kortizonun kas kaybı etkisini dengelemek için direnç antrenmanları önerilir.
Sık Sorulan Sorular
- Kortizon ne kadar sürede bırakılmalı? Tedavi süresine ve doza bağlı olarak 2 hafta ile 6 ay arasında değişir.
- Bitkisel destekler kullanılabilir mi? Meyan kökü gibi adrenal bezleri uyaran ürünler doktora danışılmadan tüketilmemeli.
- Kortizon kesildikten sonra kilo verilir mi? Vücuttaki su tutulumu azalır ancak kas kitlesini geri kazanmak için diyet ve egzersiz şarttır.
Kortizon tedavisini sonlandırma süreci kişiye özel planlanmalıdır. Bu süreçte hastanın semptomları dikkatle izlenmeli ve gerektiğinde tedavi yeniden düzenlenmelidir.
