İnek sütü alerjisi, özellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda sık görülen bir bağışıklık sistemi reaksiyonudur. Bu alerjinin teşhisi için kullanılan testler, belirtilerin kaynağını netleştirerek doğru tedavi planlamasına olanak sağlar. İnek sütü alerjisi şüphesi olan kişilerde uygulanan başlıca test yöntemlerini ve süreçlerini detaylıca ele alalım.
Deri Prick Testi (Skin Prick Test)
Deri prick testi, alerjik reaksiyonları tespit etmek için en sık kullanılan yöntemlerden biridir. Kolun ön yüzüne veya sırta damlatılan inek sütü proteinleri içeren solüsyonlar, steril bir lansetle cilde hafifçe batırılır. 15-20 dakika sonra oluşan kızarıklık veya kabarıklık ölçülerek alerji varlığı değerlendirilir. Bu test hızlı sonuç verir ve çocuklarda güvenle uygulanabilir.
Spesifik IgE Kan Testi
Kan testi, vücudun inek sütü proteinlerine karşı ürettiği IgE antikorlarının miktarını ölçer. Kol damarından alınan kan örneği laboratuvarda analiz edilir. Özellikle deri testinin uygulanamadığı (örneğin cilt hastalığı olanlar) veya antialerjik ilaç kullanımının kesilemediği durumlarda tercih edilir. Sonuçlar genellikle birkaç gün içinde raporlanır.
Eliminasyon Diyeti
Eliminasyon diyeti, inek sütü ve ürünlerinin beslenmeden tamamen çıkarılmasıyla uygulanır. 2-4 hafta boyunca süt proteği içeren gıdalar tüketilmez. Bu sürede belirtilerin azalması veya kaybolması durumunda alerji şüphesi güçlenir. Kesin tanı için sonraki aşamada doktor kontrolünde "oral provokasyon testi" yapılabilir.
Oral Provokasyon Testi
Altın standart kabul edilen bu test, hastaneye veya klinik ortamında gerçekleştirilir. Kişiye artan dozlarda inek sütü proteini verilir ve reaksiyonlar gözlemlenir. Anafilaksi riskine karşı acil müdahale ekipmanlarının hazır bulunduğu bu test, genellikle diğer yöntemlerin sonuç vermediği durumlarda uygulanır.
Test Öncesi Hazırlık Süreci
- Antihistaminik Kesimi: Deri testinden 5-7 gün önce antihistaminik ilaçlar bırakılmalıdır.
- Açlık: Kan testi için genellikle aç olmaya gerek yoktur, ancak laboratuvar talimatlarına uyulmalıdır.
- Beslenme: Eliminasyon diyetinde süt ürünleri tamamen diyetten çıkarılırken, oral test öncesi normal beslenme sürdürülür.
Çocuklarda Test Süreci
Bebeklerde ve küçük çocuklarda kan testi veya deri prick testi tercih edilir. Oral provokasyon testi ise sadece hastane koşullarında ve uzman gözetiminde yapılır. Çocuklarda eliminasyon diyeti uygulanırken anne sütü alan bebeklerde annenin de diyetten süt ürünlerini çıkarması gerekebilir.
Test Sonuçlarının Yorumlanması
Deri testinde 3 mm’den büyük kabarıklık veya kan testinde yüksek IgE değerleri alerji lehine değerlendirilir. Ancak pozitif sonuç her zaman klinik belirti anlamına gelmez. Bu nedenle sonuçlar, hastanın öyküsü ve fizik muayene bulgularıyla birlikte ele alınmalıdır.
Yanlış Pozitif/Negatif Sonuçlar
Bazen testler yanıltıcı olabilir. Örneğin, deri testinde çapraz reaksiyonlar veya kan testinde yüksek IgE düzeyleri klinik alerji olmadan görülebilir. Bu durumda oral provokasyon testi kesin tanı için şarttır.
Alternatif Tanı Yöntemleri
Patch testi (yama testi) veya bazofil aktivasyon testi gibi yöntemler araştırma aşamasında olsa da rutin klinik kullanımda sınırlıdır. Bu testler özel durumlarda uzmanlar tarafından değerlendirilir.
