Göz tembelliği (ambliyopi), çocukluk döneminde ortaya çıkan ve bir gözün diğerine göre daha az görme keskinliği geliştirmesiyle karakterize bir durumdur. Erken teşhis edilmediğinde kalıcı görme kaybına yol açabilen bu sorun, genellikle 7 yaşından önce tedavi gerektirir. Peki göz tembelliği zamanla ilerler mi ve nasıl önlenebilir?
Göz Tembelliği Neden Oluşur?
Göz tembelliği, gözlerden birinin beyne net görüntü iletememesinden kaynaklanır. Bu durumun başlıca sebepleri arasında şaşılık, kırma kusurları (miyop, hipermetrop, astigmat) veya göz kapağı düşüklüğü gibi fiziksel engeller yer alır. Beyin, bulanık gören gözden gelen sinyalleri zamanla görmezden gelmeye başlar ve bu göz "tembelleşir".
Belirtileri Nasıl Anlaşılır?
- Çocuğun bir gözünü sık sık kapatması
- Gözlerde kayma veya odaklanma zorluğu
- Okulda tahtayı görememe şikayeti
- Derinlik algısında zayıflık
Göz Tembelliği İlerler Mi?
Göz tembelliği, tedavi edilmezse kalıcı hale gelebilir. Kritik dönem olarak adlandırılan 7-8 yaş öncesinde müdahale edilmezse beyin artık tembel gözden gelen görüntüleri işlemeyi tamamen durdurabilir. Yetişkinlerde ise tedavi daha zorlu olsa da özellikle nöroplastisite teknikleriyle sınırlı iyileşmeler sağlanabilir.
Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
- Kapama Tedavisi: Tembel gözün kullanımını artırmak için sağlam gözün belirli sürelerle kapatılması.
- Gözlük veya Lens Kullanımı: Kırma kusurlarının düzeltilmesi.
- Cerrahî Müdahale: Şaşılık veya katarakt gibi altta yatan sorunların giderilmesi.
- Nörovizyon Terapisi: Yetişkinlerde bilgisayar tabanlı egzersizlerle görme keskinliğini artırma.
Önleme İçin Nelere Dikkat Edilmeli?
- Çocuklara 3 yaşına kadar ilk göz muayenesi yaptırılmalı.
- Ailede göz tembelliği öyküsü varsa düzenli kontroller aksatılmamalı.
- Gözde kayma veya bulanıklık şikayeti olan çocuklar vakit kaybetmeden uzmana götürülmeli.
Yetişkinlerde Tedavi Mümkün Mü?
Geleneksel yöntemler yetişkinlerde sınırlı etkili olsa da son yıllarda geliştirilen interaktif görme terapileri ve lazer tedavileri umut vaat ediyor. Ancak başarı şansı çocukluk dönemine göre daha düşüktür.
Göz tembelliği, erken teşhisle %90’a varan oranlarda tedavi edilebilen bir sorundur. Bu nedenle çocukluk dönemindeki rutin göz muayeneleri asla ihmal edilmemelidir.
