Gebelik döneminde yapılan tarama testleri, bebeğin genetik sağlığı hakkında önemli bilgiler verir. Halk arasında "zeka testi" olarak adlandırılan bu testler, aslında Down sendromu gibi kromozomal anomalileri ve nöral tüp defektlerini taramaya yöneliktir. İşte gebelikte yapılan bu taramaların zamanlaması ve detayları:
Gebelikte Tarama Testleri Ne Zaman Yapılır?
Gebelikteki genetik tarama testleri, belirli haftalarda uygulanır. İlk trimester taraması (ikili test) 11-14. gebelik haftaları arasında yapılır. Bu test, ense kalınlığı ölçümü ve kan değerleriyle risk analizi sağlar. İkinci trimesterde ise üçlü veya dörtlü test 16-20. haftalar arasında uygulanarak nöral tüp defekti ve trizomi riski değerlendirilir.
Noninvaziv Prenatal Test (NIPT) Zamanlaması
NIPT, anneden alınan kan örneğiyle bebeğin DNA’sını analiz eden ileri bir yöntemdir. 10. gebelik haftasından itibaren yapılabilir. Down sendromu, Edwards sendromu ve Patau sendromu gibi durumlar için yüksek doğruluk oranı sunar.
Detaylı Ultrason ve Ek Testler
18-22. haftalar arasında yapılan detaylı (anomali) ultrason, bebeğin organ gelişimini ve fiziksel yapısını inceler. Şüpheli durumlarda amniyosentez (15-20. hafta) veya CVS (10-13. hafta) gibi invaziv testlerle kesin tanı konulabilir.
Testlerin Güvenilirliği ve Sınırlılıkları
Tarama testleri kesin tanı koymaz, yalnızca risk oranını belirler. Örneğin üçlü testin Down sendromunu tespit etme hassasiyeti %60-70 civarındayken, NIPT’te bu oran %99’a çıkar. Ancak invaziv testler (amniyosentez) %99.9 doğruluk sağlar.
Sık Sorulan Sorular
- "Zeka testi ne kadar güvenilir?"
Bu testler zekayı değil, genetik anomalileri tarar. Sonuçlar risk bazlıdır ve yanılma payı olabilir. - "Testler bebeğe zarar verir mi?"
Ultrason ve NIPT gibi noninvaziv yöntemler risksizdir. Amniyosentezde ise düşük riski %0.5-1 arasındadır. - "Hangi test daha erken sonuç verir?"
NIPT, 7-10 iş günü içinde sonuçlanırken, ikili test sonuçları 3-5 günde çıkar.
Sonuç ve Takip Süreci
Anormal sonuç alınması durumunda perinatoloji uzmanına yönlendirilir. Aileye genetik danışmanlık verilerek invaziv testlerle kesin tanı konulur. Gebeliğin sonlandırılması gibi kritik kararlar için etik ve tıbbi değerlendirme şarttır.
