Gastroenteroloji, yemek borusu, mide, ince-bağırsak, karaciğer, safra kesesi ve pankreas hastalıklarının teşhis ve tedavisini inceleyen tıp dalıdır. Bu alan, sindirim sistemi sağlığının korunmasından kompleks hastalıkların yönetimine kadar geniş bir yelpazede hizmet verir.
Sindirim Sisteminin Anatomik Yapısı
Sindirim kanalı ağızdan başlayarak anüse kadar uzanan yaklaşık 9 metre uzunluğunda bir sistemdir. Yemek borusu gıdaları mideye taşırken, mide asit ve enzimlerle parçalama işlevi görür. İnce bağırsakta besin emilimi gerçekleşirken, karaciğer safra üretimi ve toksin temizliği gibi hayati görevler üstlenir.
En Sık Görülen Gastroenterolojik Hastalıklar
- Reflü ve Gastrit: Mide asidinin yemek borusuna kaçması (reflü) ve mide mukozasının iltihaplanması (gastrit) en yaygın şikayetlerdir.
- İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS): Kronik karın ağrısı, şişkinlik ve dışkılama düzensizlikleriyle karakterizedir.
- Ülseratif Kolit ve Crohn: Bağırsak duvarında ülserlere yol açan inflamatuar bağırsak hastalıklarıdır.
- Safra Taşları: Safra kesesinde kolesterol birikimi sonucu oluşan taşlar şiddetli ağrılara neden olur.
Tanı Yöntemleri
- Endoskopi: Üst sindirim sistemi incelemesi için kullanılır.
- Kolonoskopi: Kalın bağırsak ve rektumun detaylı değerlendirilmesini sağlar.
- ERCP: Safra yolları ve pankreas kanalı problemlerinin teşhis ve tedavisinde kullanılır.
- Karaciğer Biyopsisi: Hepatit ve siroz tanısında altın standarttır.
Tedavi Yaklaşımları
- İlaç Tedavileri:
- Proton pompa inhibitörleri (reflü/gastrit)
- Aminosalisilatlar (hafif-orta ülseratif kolit)
- İmmünsupresifler (Crohn hastalığı)
- Endoskopik Müdahaleler:
- Polipektomi (kanser riski taşıyan poliplerin alınması)
- Özofageal stent (yemek borusu darlıklarında)
- Cerrahi Tedaviler:
- Kolesistektomi (safra kesesi ameliyatı)
- Rezeksiyon (Crohn komplikasyonlarında)
Koruyucu Önlemler
- Lifli gıda tüketimi (günde 25-30 gr)
- Fermente ürünlerle probiyotik desteği
- Alkol ve sigaradan kaçınma
- Hepatit B aşısı olma
- 50 yaş üstü düzenli kolonoskopi taraması
Alarm Semptomları
- Yutma güçlüğü ve istemsiz kilo kaybı
- Makattan kanama veya katran renkli dışkı
- Sarılık ve idrar renginde koyulaşma
- Gece uyandıran karın ağrıları
Beslenme İpuçları
Reflü hastaları; yağlı yiyecekler, çikolata ve nane çayından uzak durmalı. IBS’li bireyler FODMAP diyetiyle semptom kontrolü sağlayabilir. Karaciğer hastaları ise tuz ve işlenmiş et tüketimini sınırlandırmalı.
Gastroenterolojik rahatsızlıklar yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Erken teşhis ve multidisipliner yaklaşım, tedavi başarısını doğrudan etkiler.
