Gastroenteroloji cerrahisi, sindirim sistemi organlarını (yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak, karaciğer, safra kesesi ve pankreas) ilgilendiren cerrahi müdahalelerin tümünü kapsayan bir uzmanlık alanıdır. Bu cerrahi disiplin, hem kanser gibi ciddi hastalıkların tedavisinde hem de yaşam kalitesini düşüren fonksiyonel bozuklukların giderilmesinde kritik rol oynar.
Hangi Hastalıklar Tedavi Edilir?
Gastroenteroloji cerrahisinin kapsamına giren başlıca hastalıklar arasında akut apandisit, safra kesesi taşları, fıtıklar (inguinal, umbilikal), mide ülseri komplikasyonları, kolorektal kanserler, inflamatuar bağırsak hastalıkları (Crohn, ülseratif kolit), reflü hastalığı ve pankreatit yer alır. Karaciğer kistleri, dalak hastalıkları ve yemek borusu divertikülleri de bu cerrahinin sıkça müdahale ettiği durumlardır.
Uygulanan Cerrahi Yöntemler
Modern gastroenteroloji cerrahisinde üç temel teknik öne çıkar. Açık cerrahi, geleneksel yöntem olarak büyük kesilerle yapılır ve kompleks vakalarda tercih edilir. Laparoskopik cerrahi, karın duvarına açılan küçük deliklerden kamera ve aletlerle gerçekleştirilir; daha az ağrı, kısa iyileşme süresi ve düşük enfeksiyon riski avantajlarına sahiptir. Robotik cerrahi ise üç boyutlu görüntüleme ve titremeyi engelleyen sistemlerle daha hassas müdahalelere olanak tanır.
Ameliyata Hazırlık Süreci
Hastaların ameliyat öncesinde kapsamlı bir değerlendirmeden geçmesi gerekir. Kan testleri, görüntüleme yöntemleri (ultrason, MR, BT) ve endoskopik incelemelerle cerrahi risk analizi yapılır. Sigara kullanımının bırakılması, kan sulandırıcı ilaçların kesilmesi ve özel diyet programları gibi hazırlıklar komplikasyon riskini azaltır. Anestezi ekibi tarafından solunum fonksiyon testleri ve kardiyolojik değerlendirmeler de gerçekleştirilir.
Ameliyat Sonrası İyileşme
İlk 24-48 saat hastane gözetimi altında geçer. Ağrı yönetimi için epidural kateter veya kontrollü ağrı kesici pompaları kullanılır. Hastalar, ameliyatın türüne göre 4-6 saat sonra sıvı gıdalarla beslenmeye başlar. Laparoskopik ameliyatlarda taburculuk genellikle 1-3 gün içinde gerçekleşir. Evde istirahat süreci 2-6 hafta arasında değişir ve bu dönemde karın kaslarını zorlayan aktivitelerden kaçınılmalıdır. Fizik tedavi, büyük ölçekli operasyonlarda kas gücünü geri kazandırmak için önerilir.
Olası Komplikasyonlar
Enfeksiyon, kanama ve anesteziye bağlı reaksiyonlar her cerrahide görülebilen risklerdir. Sindirim sistemi cerrahisine özgü komplikasyonlar arasında anastomoz kaçağı (dikiş hattından sızı), bağırsak tıkanıklığı, fıtık oluşumu ve besin emilim bozuklukları yer alır. Diyabet hastalarında yara iyileşmesinin gecikmesi veya obezite sorunu olanlarda solunum yetmezliği riski artar.
Güncel Teknolojik Gelişmeler
Endoskopik submukozal diseksiyon (ESD) gibi minimal invaziv teknikler, erken evre mide kanserlerinde organ koruyucu tedavi imkanı sunar. Intraoperatif nöromonitorizasyon ise rektum cerrahisinde sinir hasarını önleyerek idrar tutamama ve cinsel fonksiyon kaybı riskini azaltır.
Yaşam Tarzı Düzenlemeleri
Cerrahi sonrası uzun vadeli başarı için beslenme planı hayati önem taşır. Kolorektal cerrahi geçirenlerde lifli gıdaların kademeli olarak artırılması, safra kesesi ameliyatlarında yağ kısıtlaması ve reflü cerrahisinde asitli yiyeceklerden kaçınılması önerilir. Düzenli egzersiz ve ideal kilonun korunması nüks riskini düşürür.
