Çilek dil hastalığı, dil yüzeyinde çilek benzeri pütürlü kızarıklıkla karakterize bir semptomdur. Genellikle altta yatan enfeksiyon veya inflamatuar hastalıkların göstergesidir. Bu makalede, çilek dilin nedenleri, ilişkili hastalıklar ve tedavi yaklaşımlarını detaylıca ele alacağız.
Çilek Dil Nedir?
Dilin papilla adı verilen küçük çıkıntılarının şişmesi ve kızarması sonucu ortaya çıkan bu durum, dilin pütürlü ve parlak kırmızı bir görünüm almasına yol açar. En sık Kawasaki hastalığı ve kızıl (skarlatina) ile ilişkilendirilir.
Ana Nedenleri ve İlişkili Hastalıklar
- Kawasaki Hastalığı: Özellikle 5 yaş altı çocuklarda görülen, koroner arterleri etkileyen vasküler bir hastalıktır. Çilek dili vakaların %90’ında görülür.
- Kızıl Hastalığı: A grubu streptokok bakterisinin neden olduğu bu enfeksiyonda dil, hastalığın 2-4. günlerinde çilek görünümü alır.
- Toksik Şok Sendromu: Stafilokok enfeksiyonlarında dilde kızarıklık eşlik edebilir.
- Vitamin Eksiklikleri: B12 veya folat eksikliği dilde inflamasyona yol açabilir.
Belirtiler ve Eşlik Eden Bulgular
- Dil yüzeyinde parlak kırmızı renk ve belirgin pütürler
- Ateş (38°C üzeri)
- Dudaklarda çatlama ve kanama
- Vücutta yaygın döküntüler
- El ve ayaklarda şişme
- Boyun lenf bezlerinde büyüme
Teşhis Süreci
Tanı için kapsamlı fizik muayene kritiktir:
- Klinik Değerlendirme: Dil görünümü, ateş ve döküntü varlığı
- Laboratuvar Testleri:
- CRP, sedimantasyon (enflamasyon belirteçleri)
- ASO testi (kızıl şüphesinde)
- Tam kan sayımı
- Kawasaki Tanı Kriterleri: 5 günden uzun süren ateş + 5 ana kriterden 4’ünün varlığı (çilek dili, döküntü, el-ayak şişmesi, gözde kızarıklık, lenf bezi büyümesi)
Tedavi Yaklaşımları
1. Kawasaki Tedavisi:
- IVIG (İntravenöz İmmünoglobulin): 2 gr/kg dozunda tek seferde uygulanır.
- Aspirin: Ateş düşene kadar yüksek doz (80-100 mg/kg/gün), sonra düşük doz (3-5 mg/kg/gün) 6-8 hafta.
2. Kızıl Tedavisi:
- Penisilin: 10 gün süreyle oral veya enjeksiyon
- Penisilin alerjisinde alternatif: Eritromisin
3. Semptomatik Tedavi:
- Dil şişmesi için soğuk kompres
- Yumuşak gıdalarla beslenme (asitli yiyeceklerden kaçınma)
- Ağız içi nemlendiriciler
Komplikasyonlar ve Acil Durumlar
- Kawasaki’de: Koroner arter anevrizması (vakaların %25’i tedavisiz kalırsa)
- Kızılda: Romatizmal ateş veya böbrek iltihabı
- Acil Müdahale Gerektiren Durumlar:
- Nefes almada zorluk
- Dil şişmesinde ani artış
- Bilinç bulanıklığı
Korunma ve Önlemler
- Streptokok enfeksiyonlarında erken antibiyotik tedavisi
- Çocukluk aşılarının tamamlanması
- Kawasaki’de ilk 10 gün içinde IVIG uygulamasıyla koroner hasar riski %5’e düşer
Hangi Doktora Başvurulmalı?
Çocuklarda çocuk kardiyoloji veya çocuk enfeksiyon uzmanı, yetişkinlerde dahiliye veya enfeksiyon hastalıkları bölümleri doğru başvuru noktalarıdır.
