Besin alerjisi, bağışıklık sisteminin belirli gıdalara karşı anormal tepki vermesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Bu reaksiyonlar hafif kaşıntıdan hayatı tehdit eden anafilaksiye kadar değişebilir. Besin alerjilerinin en yaygın tetikleyicileri arasında süt, yumurta, kabuklu deniz ürünleri, fıstık ve buğday bulunur. İşte besin alerjisinin belirtileri, teşhis ve tedavi süreçleriyle ilgili detaylar:
Besin Alerjisinin Yaygın Belirtileri
Alerjik reaksiyonlar genellikle gıda tüketiminden sonraki birkaç dakika ile iki saat içinde ortaya çıkar. Ciltte kızarıklık, kurdeşen veya egzama benzeri döküntüler sık görülen erken belirtilerdir. Dudaklar, dil ve boğazda şişme (anjioödem) nefes almada zorluğa yol açabilir. Mide krampları, bulantı, kusma ve ishal gibi sindirim sistemi şikayetleri de sıklıkla eşlik eder.
Solunum Yolu ile İlgili Semptomlar
Burun akıntısı, hapşırma ve öksürük alerjik reaksiyonun solunum sistemini etkilediğini gösterir. Hırıltılı solunum veya nefes darlığı astım benzeri belirtilerle kendini belli eder. Bu durum, hava yollarının daralması nedeniyle acil müdahale gerektirebilir.
Boyunda Şişlik ve Anafilaksi Riski
Besin alerjisinin en ciddi komplikasyonu anafilaksidir. Boyun bölgesinde ani şişlik, dilde büyüme ve solunum yolunda tıkanma bu durumun kritik belirtileridir. Kan basıncında düşüş, nabızda hızlanma ve bilinç kaybı eşlik ederse acilen epinefrin (adrenalin) enjeksiyonu uygulanmalıdır.
Teşhis Yöntemleri
Besin alerjisinin kesin tanısı için alerji uzmanı tarafından deri prick testi veya kan testi (IgE ölçümü) yapılır. Şüpheli gıdanın diyetten çıkarılıp yeniden eklenmesini içeren eliminasyon diyeti de tanıda kullanılır. Oral besin yükleme testi ise kontrollü ortamda gerçekleştirilen bir diğer yöntemdir.
Tedavi ve Acil Müdahale
Besin alerjisinin kalıcı bir tedavisi olmamakla birlikte, alerjen gıdalardan kaçınmak temel stratejidir. Antihistaminikler hafif reaksiyonlarda kaşıntı ve döküntüyü azaltır. Anafilaksi riski taşıyan hastalar, yanlarında epinefrin oto-enjektörü taşımalıdır. Acil durumlarda 112 aranarak tıbbi yardım istenmelidir.
Korunma ve Yaşam Tarzı Önerileri
Etiket okuma alışkanlığı edinmek, paketli gıdalardaki "eser miktarda içerebilir" uyarılarını dikkate almak önemlidir. Restoranlarda yemek siparişi verirken mutfağa özel talimatlar iletmek gerekebilir. Çocukluk çağı alerjilerinin bir kısmı zamanla geçse de yetişkinlerde genellikle kalıcıdır.
Çapraz Reaksiyonlara Dikkat
Bazı besin alerjileri polen alerjisi olan kişilerde çapraz reaksiyona neden olabilir. Örneğin, huş ağacı polenine alerjisi olanlar elma veya havuç tükettiklerinde ağız içinde kaşıntı yaşayabilir (oral alerji sendromu).
Hamilelik ve Emzirme Döneminde Beslenme
Alerji öyküsü olan annelerin hamilelikte potansiyel alerjenleri diyetten çıkarması önerilmez. Ancak emzirme döneminde bebekte alerji gelişirse, anne sütüyle alerjen geçişini önlemek için diyet düzenlenebilir.
