Boyunda şişlik, her yaşta görülebilen ve altta yatan çeşitli sağlık sorunlarına işaret edebilen yaygın bir belirtidir. Basit enfeksiyonlardan ciddi tıbbi durumlara kadar geniş bir yelpazede nedenleri bulunur. İşte boyundaki şişliklerle ilgili kapsamlı bilgiler:

Boyunda Şişliğin Yaygın Nedenleri
Boyunda şişlik oluşumunun en sık karşılaşılan sebebi lenf bezlerinin büyümesidir. Vücudun enfeksiyonlarla savaş sisteminin parçası olan lenf bezleri, bakteri veya virüs kaynaklı hastalıklarda genişler. Bunun yanı sıra tiroit bezi problemleri, boyun kistleri ve tükürük bezi iltihapları da şişliğe yol açabilir. Daha nadir olmakla birlikte iyi veya kötü huylu tümörler de boyunda kitle oluşturabilir.

Enfeksiyon Kaynaklı Şişlikler
Bademcik iltihabı, farenjit, diş apsesi veya kızamıkçık gibi viral hastalıklar boyundaki lenf bezlerinin şişmesine neden olur. Bu şişlikler genellikle ağrılıdır ve enfeksiyon tedavi edildikçe küçülür. Tüberküloz gibi kronik enfeksiyonlar ise birbirine yapışık lenf bezleri kümeleri oluşturabilir.

Tiroit Bezi İle İlgili Sorunlar
Guatr (tiroit büyümesi), nodüller veya tiroit iltihabı (tiroidit) boynun ön kısmında belirgin şişliklere yol açar. Bu şişlikler yutkunma ile hareket eder ve genellikle ağrısızdır. Tiroit hormon testleri ve ultrasonografi ile tanı konulur.

Doğumsal Kistler ve Yapısal Anomaliler

• Branchial kist: Doğumdan itibaren var olan ancak genç erişkinlikte belirginleşen kitleler.
• Tiroglossal kist: Dil kökünden tiroide uzanan hat üzerinde oluşan, yutkunmakla hareket eden kistler.
• Lenfanjiom: Lenf damarlarının genişlemesiyle oluşan yumuşak, ağrısız kitleler.

Tümöral Nedenler
Boyunda gelişen kitlelerin %5-10’u tümöral kaynaklıdır. İyi huylu tümörler (lipom, nörofibrom) yanı sıra baş-boyun bölgesindeki kanserlerin metastazları da boyunda şişlik yapabilir. Sigara ve alkol kullanımı, bu riski artıran önemli faktörlerdir.

Tanı Yöntemleri

• Fizik Muayene: Şişliğin yeri, boyutu, kıvamı ve hareketliliği değerlendirilir.
• Görüntüleme: Ultrasonografi, BT veya MR ile kitlenin yapısı incelenir.
• Biyopsi: İğne biyopsisi veya açık biyopsi ile doku tanısı konulur.
• Kan Testleri: Enfeksiyon belirteçleri ve tiroit fonksiyon testleri istenir.

Tedavi Yaklaşımları
Tedavi altta yatan nedene göre planlanır:

• Enfeksiyonlarda antibiyotik veya antiviral tedaviler uygulanır.
• Apse varlığında cerrahi drenaj gerekebilir.
• Tiroit nodülleri hormon tedavisi veya cerrahi ile yönetilir.
• Kistler genellikle cerrahi olarak çıkarılır.
• Kanser vakalarında onkolojik tedaviler (cerrahi, radyoterapi, kemoterapi) planlanır.

Ne Zaman Acil Doktora Başvurulmalı?

• Şişliğin hızla büyümesi
• Nefes darlığı veya yutma güçlüğü eşlik etmesi
• Gece terlemesi ve açıklanamayan kilo kaybı
• Ciltte renk değişikliği veya ülserasyon
• 2 haftadan uzun süredir gerilemeyen şişlik

Boyundaki şişliklerin %80’i iyi huylu nedenlere bağlı olsa da, özellikle ağrısız, sert ve hareket etmeyen kitlelerde zaman kaybetmeden kulak-burun-boğaz veya genel cerrahi uzmanına başvurmak hayati önem taşır. Erken tanı, tedavi başarısını doğrudan etkiler.