Yenidoğan sarılığı, bebeklerin %60’ında görülen ve ciltte sarı renk değişimiyle kendini gösteren yaygın bir durumdur. Bilirubin adlı pigmentin kanda birikmesi sonucu oluşur. Çoğunlukla fizyolojik olsa da, tedavi edilmezse ciddi nörolojik hasara yol açabilir.

Sarılığın Temel Nedenleri

• Fizyolojik Sarılık: Yenidoğanların karaciğerinin tam olgunlaşmaması nedeniyle bilirubini işleyememesi.
• Anne Sütü Sarılığı: Anne sütündeki bazı maddelerin bilirubin metabolizmasını yavaşlatması.
• Kan Grubu Uyuşmazlığı (ABO/Rh): Anne ve bebek kan gruplarının farklı olması sonucu alyuvar yıkımı.
• Enfeksiyonlar: İdrar yolu veya sepsis gibi enfeksiyonların karaciğer fonksiyonlarını bozması.

Belirtiler ve İlerleme
Sarılık önce yüz ve göz akında başlar, bilirubin arttıkça aşağı doğru yayılır:

1. Hafif Sarılık: Bilirubin 5-8 mg/dL – Sadece yüz ve boyunda.
2. Orta Şiddetli: Bilirubin 8-12 mg/dL – Gövde ve kollarda belirgin.
3. Şiddetli Sarılık: Bilirubin >15 mg/dL – Avuç içi ve ayak tabanlarına kadar ilerler.
   Diğer Uyarıcı İşaretler:

• Emmeme veya zayıf emme refleksi
• Aşırı uyku hali
• Yüksek sesle ağlama
• Koyu idrar ve kil rengi dışkı

Teşhis Yöntemleri

• Transkütan Bilirubin Ölçümü: Cihazla cilt üzerinden hızlı tarama.
• Serum Bilirubin Testi: Kesin tanı için kan alınması.
• Ek Testler: Kan grubu tayini, Coombs testi, karaciğer fonksiyon testleri.

Tedavi Protokolleri

1. Fototerapi:
   • Mavi-yeşil spektrumda ışıkla bilirubinin suda çözünür forma dönüştürülmesi.
   • Göz koruması ve hidrasyon eşliğinde uygulanır.
2. Kan Değişimi:
   • Bilirubin >25 mg/dL’yi geçerse acil müdahale.
   • Özellikle kan uyuşmazlığı vakalarında.
3. Anne Sütü Desteği:
   • Günde 8-12 kez emzirme ile bilirubinin bağırsaktan atılımının hızlandırılması.

Risk Faktörleri

• Erken doğum (37 haftadan önce)
• Doğum travması nedeniyle cilt altı kanamalar
• Diyabetik annelerin bebekleri
• Doğum sonrası kilo kaybının %10’u geçmesi

Korunma ve Takip

• İlk 72 saatte 6 saatte bir cilt rengi kontrolü
• Riskli bebeklerde 24. saatte bilirubin ölçümü
• Emzirme danışmanlığı ile yeterli sıvı alımının sağlanması

Acil Müdahale Gerektiren Durumlar

• Sarılığın ilk 24 saatte ortaya çıkması
• Bilirubin düzeyinin saatte 0.3 mg/dL’den hızlı yükselmesi
• Bebeğin ateşinin 38°C üzerine çıkması
• Vücutta morarma veya nöbet geçirme

Anne Sütü Sarılığında Yaklaşım

• Kesinlikle emzirmenin kesilmemesi
• Doktor kontrolünde fototerapi uygulanması
• 3-12 hafta sürebilen bu tip sarılıkta bilirubinin nadiren 20 mg/dL’yi geçmesi

Uzun Dönem Komplikasyonlar

• Kernikterus: Bilirubinin beyin dokusuna yerleşmesi sonucu işitme kaybı, serebral palsi.
• Kronik Karaciğer Hastalığı: Nadiren safra kanallarının tıkanıklığı (biliyer atrezi).

Yenidoğan sarılığı, düzenli takiple çoğunlukla kalıcı hasar bırakmadan iyileşir. Erken teşhis ve uygun tedavi, bebeğin sağlıklı gelişimi için kritik önem taşır.