Astigmat, gözün kornea veya lensindeki düzensiz eğrilik nedeniyle ışığın retina üzerinde doğru odaklanamadığı yaygın bir görme kusurudur. Bu durum, nesnelerin bulanık, gölgeli veya uzamış görünmesine yol açar ve miyopi/hipermetropi ile birlikte görülebilir.
Astigmatın Nedenleri
Astigmat genellikle doğuştan gelir ve korneanın yumurta şeklinde olmasından kaynaklanır. Yetişkinlerde ise göz yaralanmaları, katarakt ameliyatı sonrası komplikasyonlar veya keratokonus (korneanın incelmesi) gibi faktörlerle gelişebilir. Genetik yatkınlık önemli bir risk faktörüdür.
Astigmat Belirtileri
- Uzak ve yakın görmede bulanıklık
- Işık hassasiyeti (fotofobi)
- Göz yorgunluğu ve baş ağrısı
- Gece görüşünde bozulma (ışık halkaları görme)
- Okurken satır atlama veya harfleri birleştirme
- Sürekli göz kırpma ihtiyacı
Teşhis Yöntemleri
Göz doktoru aşağıdaki testlerle astigmatı teşhis eder:
- Görme Keskinliği Testi: Harf tablosu ile görme netliği ölçülür.
- Keretometre: Kornea eğriliğinin haritası çıkarılır.
- Bilgisayarlı Refraksiyon: Otomatik cihazlarla göz kırma kusuru analiz edilir.
- Fako Ölçümü: Lensin ışığı kırma gücü değerlendirilir.
Tedavi Seçenekleri
- Düzeltici Lensler:
- Silindirik Camlı Gözlükler: Işığı belirli açılarda kırarak net görüş sağlar.
- Torik Kontakt Lensler: Özel tasarımlı yumuşak veya sert lensler.
- Cerrahi Müdahaleler:
- LASİK/LASEK: Lazerle kornea şeklinin düzeltilmesi.
- Göz İçi Lens (Trifokal Torik IOL): Katarakt cerrahisiyle kombine edilebilir.
- Ortokeratoloji: Gece takılan özel lenslerle geçici düzeltme.
Astigmatla Yaşam İpuçları
- Gözlük/lens reçetelerini yılda bir güncellemek
- Dijital ekran kullanırken 20-20-20 kuralı uygulamak (20 dakikada bir 20 saniye 20 metre uzağa bakmak)
- UV korumalı güneş gözlüğü kullanmak
- Okuma mesafesini 35-40 cm arasında tutmak
Hangi Durumlarda Acil Doktora Gidilmeli?
- Ani görme kaybı veya ışık çakmaları
- Gözde şiddetli ağrı/kızarıklık
- Çift görme başlangıcı
- Travma sonrası görme değişiklikleri
Çocuklarda Kritik Uyarılar
Okul çağı çocuklarında sık sık göz kırpma, tahtayı görememe şikayeti veya gözleri kısma davranışı astigmat belirtisi olabilir. Erken teşhis için 3 yaşından itibaren düzenli göz taraması önerilir.
Astigmat İlerler mi?
Düzenli kontrol edilmeyen astigmat, özellikle ergenlik döneminde ilerleyebilir. Keratokonus hastalarında ise kornea incelmesi nedeniyle hızlı ilerleme görülebilir.
Yanlış Bilinenler
- "Gözlük takmak astigmatı artırır": Yanlış. Düzeltici lensler kusuru stabilize eder.
- "Lazer ameliyatı kalıcı çözümdür": Keratokonus hastalarında tekrarlayabilir.
- "Kitap okumak astigmat yapar": Bilimsel bir kanıt yoktur.
