Aşil tendonu yırtığı, özellikle sporcularda ve aktif bireylerde sık görülen bir yaralanmadır. Cerrahi müdahale sonrası doğru rehabilitasyon, tendonun eski fonksiyonlarını kazanması ve tekrar yırtılma riskinin azaltılması için kritik önem taşır. Bu süreçte fizik tedaviye başlama zamanı, iyileşmenin kalitesini doğrudan etkiler.

Ameliyat Sonrası İlk Evre: Dinlenme ve Kontrollü Hareket
Ameliyatın hemen ardından (ilk 2-3 hafta), tendonun iyileşmesi için sabitlenmiş bir pozisyonda tutulması gerekir. Alçı veya özel bir bot ile ayak bileği hareketsiz hale getirilir. Bu dönemde fizik tedavi henüz başlamaz, ancak doktor önerisiyle hafif pasif hareketler (fizyoterapist eşliğinde) uygulanabilir. Ödem kontrolü için soğuk uygulama ve elevasyon (bacak yüksekte tutma) önerilir.

Erken Fizik Tedavi Dönemi: 3-6. Haftalar
Ameliyattan 3 hafta sonra, doktor onayıyla fizik tedavi süreci başlatılır. Bu aşamada hedef, eklem hareket açıklığını yavaş yavaş artırmak ve kas atrofisini önlemektir. Fizyoterapist eşliğinde:

• Ayak bileğine hafif dorsifleksiyon (yukarı çekme) ve plantar fleksiyon (aşağı itme) hareketleri,
• İzometrik baldır kası egzersizleri,
• Yumuşak doku mobilizasyonu uygulanır.

Orta Dönem Rehabilitasyon: 6-12. Haftalar
Tendonun kısmi yük taşıyabilecek kadar iyileştiği bu evrede, egzersizlerin yoğunluğu kademeli olarak artırılır. Ağırlık aktarma çalışmaları (koltuk değneği desteğiyle), dirençli bant egzersizleri ve su içi terapiler öne çıkar. Denge tahtası gibi ekipmanlarla propriosepsiyon (eklem pozisyon hissi) geliştirilir.

İleri Fizik Tedavi: 12. Hafta ve Sonrası
Tendon tamamen iyileştikten sonra, fonksiyonel hareketlere odaklanılır. Koşu bandında yürüyüş, merdiven çıkma ve plyometrik egzersizler program dahil edilir. Sporcular için spor spesifik antrenmanlar (sıçrama, ani yön değiştirme) bu dönemde planlanır. Fizik tedavi süreci genellikle 4-6 ay devam eder.

Fizik Tedavide Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Egzersizler sırasında aşırı ağrı veya şişlik olursa aktivite hemen durdurulmalı.
• Terapötik ultrason veya ESWT gibi destekleyici tedaviler tendon iyileşmesini hızlandırabilir.
• Ev egzersiz programları ile tedavi süreci desteklenmeli.

Sık Sorulan Sorular

• Fizik tedaviye geç başlarsam ne olur?
  Geç başlangıç, eklem sertliği ve kas güçsüzlüğü riskini artırır.
• Egzersizleri kendim yapabilir miyim?
  Kontrolsüz hareketler tendonu zorlayabileceğinden mutlaka fizyoterapist gözetimi şart.
• Tam iyileşme ne zaman gerçekleşir?
  Ortalama 6-9 ay sonra tam fonksiyon elde edilir, ancak bu kişiye göre değişir.

Aşil tendonu rehabilitasyonu, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Cerrah, fizyoterapist ve hasta iş birliğiyle süreç yönetilmeli. Erken ve doğru müdahale, uzun vadeli başarıyı belirler.