Aşil tendonu yırtıkları, özellikle sporcularda ve aktif bireylerde ciddi hareket kısıtlılığına yol açan önemli bir sağlık sorunudur. Tam kat yırtıklarda cerrahi müdahale, fonksiyonel iyileşme için altın standart kabul edilir. İşte ameliyat sürecinin tüm detayları:

Ameliyat Hangi Durumlarda Gereklidir?

• Tam kat tendon kopmalarında (yürüyememe, topuk kaldıramama)
• Genç ve aktif hastalarda yüksek performans beklentisi varsa
• Konservatif tedaviyle iyileşmeyen kronik yırtıklarda
• Tendonun kalkaneus (topuk kemiği) yapışma noktasından kopmasında

Ameliyat Öncesi Hazırlık
Hastalar ameliyattan önce detaylı değerlendirilir:

1. MRG veya Ultrason: Yırtığın boyutu ve lokasyonu tespit edilir.
2. Kan Testleri: Pıhtılaşma bozukluğu ve enfeksiyon riski araştırılır.
3. Anestezi Değerlendirmesi: Genellikle spinal anestezi tercih edilir.
4. Sigara Bırakma: Doku iyileşmesi için en az 2 hafta önceden kesilmesi gerekir.

Cerrahi Teknikler

1. Açık Cerrahi:

   • 4-6 cm’lik kesiyle tendon uçları tespit edilir.
   • "Kessler" veya "Bunnell" dikiş teknikleriyle dikilir.
   • Avantaj: Direkt görüş altında tamir.
   • Dezavantaj: %5-10 enfeksiyon riski.

2. Perkütan (Kapalı) Yöntem:

   • Ciltte 3-4 mini delikten özel iğnelerle dikim yapılır.
   • Avantaj: Doku travazı az, iyileşme hızlı.
   • Dezavantaj: Sinir yaralanması riski.

3. Mini-Açık Teknik:

   • 2-3 cm’lik kesi + perkütan iğnelerin kombinasyonu.
   • Güncel kılavuzlarda en çok önerilen yöntemdir.

Ameliyat Sonrası Komplikasyonlar

• Enfeksiyon (%3-5)
• Derin ven trombozu (%1-3)
• Sürnoz sinir yaralanması (ayak bileği uyuşması)
• Tendonun yeniden kopması (%2-8)

Rehabilitasyon Aşamaları

1. 0-2. Hafta:

   • Alçı veya walker botta tam yüksüz durum.
   • Buz uygulama ve elevasyon (şişlik kontrolü).

2. 3-6. Hafta:

   • Ayak bileği hareket açıklığı egzersizleri.
   • Kısmi yük verme (koltuk değneği desteğiyle).

3. 7-12. Hafta:

   • Tam yük verme ve denge egzersizleri.
   • Propriosepsiyon (denge tahtası) antrenmanları.

4. 4-6. Ay:

   • Yavaş koşu ve sıçrama egzersizleri.
   • Spora dönüş için fonksiyonel testler.

İyileşmeyi Etkileyen Faktörler

• Yaş: 50 yaş üstünde iyileşme %30 daha yavaş.
• Sigara: Doku oksijenlenmesini bozarak iyileşmeyi geciktirir.
• Diyabet: Kan şekeri >180 mg/dl ise enfeksiyon riski artar.
• Fizik Tedavi Uyumu: Düzenli egzersiz iyileşmeyi %40 hızlandırır.

Spora Dönüş Kriterleri

• Tek ayak parmak ucunda 10 kez yükselebilme.
• İzokinetik testte sağlam bacak gücünün %85’ine ulaşma.
• "Single hop test" ile mesafe farkının <%10 olması.

Güncel Yenilikler

• PRP Enjeksiyonları: Ameliyat sırasında uygulanırsa iyileşmeyi %25 hızlandırır.
• Biyoemilebilir İpler: Dikiş materyallerinin vücutta erimesi.
• 3B Ultrason Takibi: Doku iyileşmesinin radyolojik izlemi.

Başarılı sonuçlar için cerrahi teknik kadar rehabilitasyon disiplini de kritiktir. Sporcuların %75-90’ı 6-9 ay içinde eski performansına dönebilir.