Artroplasti, hasar gören eklemlerin cerrahi yöntemlerle protezlerle değiştirildiği bir tedavi sürecidir. Özellikle diz, kalça ve omuz eklemlerinde uygulanan bu yöntem, hareket kısıtlılığı ve şiddetli ağrı yaşayan hastalarda yaşam kalitesini artırmayı hedefler. Bu yazıda artroplasti tedavisinin hangi durumlarda gerektiğini, ameliyat türlerini, iyileşme sürecini ve dikkat edilmesi gerekenleri detaylıca ele alacağız.

Artroplasti Nedir?
Artroplasti, eklem fonksiyonunu yeniden sağlamak için yapılan cerrahi bir işlemdir. Osteoartrit, romatoid artrit veya travma sonucu zarar gören eklem yüzeyleri çıkarılarak metal, seramik veya plastik protezlerle değiştirilir. Bu işlem, hastanın ağrısını azaltır ve hareket kabiliyetini geri kazandırır.

Artroplasti Hangi Durumlarda Gereklidir?

• İleri Derecede Kireçlenme (Osteoartrit): Eklem kıkırdağının tamamen yıpranması ve kemiklerin birbirine sürtünmesi.
• Romatoid Artrit: Kronik inflamasyonun eklem yapılarını tahrip etmesi.
• Travma Sonrası Eklem Hasarı: Kırık veya bağ yaralanmalarının tedavi edilememesi.
• Avasküler Nekroz: Kemik dokusunun kanlanmasının bozulması.

Artroplasti Türleri

• Total Artroplasti: Eklem yüzeylerinin tamamen protezle değiştirilmesi (örneğin total diz protezi).
• Parsiyel (Kısmi) Artroplasti: Sadece hasarlı bölgenin protezle onarılması.
• Revizyon Artroplastisi: Önceki protezin aşınması veya gevşemesi durumunda ikinci bir cerrahi müdahale.

Teşhis ve Ameliyat Öncesi Hazırlık
Ameliyat kararı vermeden önce fizik muayene, röntgen, MR veya BT gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır. Hastanın genel sağlık durumu değerlendirilerek diyabet, kalp hastalığı gibi risk faktörleri kontrol altına alınır. Sigara kullanımı varsa bırakılması önerilir.

Cerrahi Süreç ve Teknikler
Ameliyat genellikle genel veya spinal anestezi altında yapılır. Cerrah, hasarlı eklem dokularını çıkararak protezi kemik yapıya özel çimentolarla veya pres-fit yöntemiyle sabitler. Minimal invaziv teknikler sayesinde kesi boyutu küçültülerek iyileşme süresi kısaltılabilir.

Ameliyat Sonrası İyileşme ve Rehabilitasyon

• Hastane Süreci: Ameliyat sonrası 3-5 gün hastanede kalınır. Ağrı yönetimi için ilaçlar verilir.
• Fizik Tedavi: Hareket açıklığını artırmak ve kasları güçlendirmek için ameliyattan 24 saat sonra başlanır.
• Evde Bakım: Yara bakımı, enfeksiyon belirtilerinin takibi ve baston/koltuk değneği kullanımı önemlidir.

Riskler ve Olası Komplikasyonlar

• Enfeksiyon: Protez çevresinde gelişen enfeksiyonlar ek cerrahi gerektirebilir.
• Protez Gevşemesi: Zamanla protezin kemikten ayrılması (10-15 yıl sonra revizyon gerekebilir).
• Damar Pıhtılaşması: Derin ven trombozu riskini azaltmak için kan sulandırıcılar kullanılır.

Protez Ömrünü Uzatmak İçin Öneriler

• Düzenli kontrolleri aksatmayın.
• Yüksek etkili sporlar (koşu, tenis) yerine yüzme veya yürüyüş yapın.
• Fazla kilolardan kurtularak ekleme binen yükü azaltın.

Alternatif Tedavi Seçenekleri
Cerrahi dışı yöntemler (kortizon enjeksiyonları, PRP tedavisi) erken evre hastalarda denenebilir. Ancak eklem hasarı ilerlemişse artroplasti kaçınılmazdır.

Eklem Sağlığını Korumak İçin İpuçları

• Düzenli egzersizle kasları güçlendirin.
• Kalsiyum ve D vitamini alımını ihmal etmeyin.
• Uzun süre hareketsiz kalmaktan kaçının.