Hidrosefali, beyin boşluklarında aşırı beyin omurilik sıvısı (BOS) birikmesi sonucu kafa içi basıncın artmasıyla karakterize bir durumdur. Özellikle yenidoğanlarda baş çevresinin hızla büyümesine yol açan bu tablo, zamanında müdahale edilmezse nörolojik hasara neden olabilir. Ancak her hidrosefali vakası cerrahi gerektirmez. İşte cerrahi dışı yaklaşımların tercih edildiği durumlar ve detayları:
Hidrosefali Türleri ve Cerrahi Kararı
Hidrosefali tedavisinde şant sistemleri veya endoskopik üçüncü ventrikülostomi (ETV) gibi yöntemler sıklıkla kullanılır. Ancak aşağıdaki durumlarda cerrahi riskli veya etkisiz olabilir:
-
Hafif ve Stabil Hidrosefali:
- BOS birikiminin yavaş ilerlediği ve nörolojik bulguya yol açmadığı vakalarda "izlem" tercih edilir.
- Özellikle preterm bebeklerde ventrikül genişlemesi kendiliğinden düzelebilir.
-
Aktif Enfeksiyon Varlığı:
- Menenjit veya şant enfeksiyonu gibi durumlarda cerrahi ertelenir. Öncelikle antibiyotik tedavisi uygulanır.
-
Ciddi Beyin Hasarı Olan Bebekler:
- Ağır hipoksik-iskemik ensefalopati veya ileri derecede beyin atrofisi olanlarda cerrahinin faydası sınırlıdır.
-
Terminal Dönem Hastalıklar:
- Tedavisi mümkün olmayan genetik sendromlar (Trizomi 18 gibi) veya metastatik kanserlerde palyatif bakım ön plandadır.
-
Kanama Riski Yüksek Hastalar:
- Koagülopati (hemofili vb.) veya trombositopenisi olan bebeklerde ameliyat öncesi kan ürünü desteği gerekir.
Cerrahi Dışı Tedavi Seçenekleri
- İlaç Tedavisi: Asetazolamid veya furosemid gibi ilaçlar BOS üretimini geçici olarak azaltabilir.
- Seri Lomber Ponksiyon: Posthemorajik hidrosefalide ventrikül boyutunu küçültmek için uygulanır.
- Gözlem ve Takip: Ventrikülomegali stabilse 3-4 haftada bir ultrason ile izlem yeterli olabilir.
Hangi Durumlarda Cerrahi Acildir?
- Fontanelde gerginlik ve kafa kemiklerinde ayrılma
- Beyin sapı baskısına bağlı solunum düzensizlikleri
- Ani gelişen nöbetler veya bilinç kaybı
Aileler İçin Önemli Uyarılar
- Bebeğin baş çevresi ölçümlerini düzenli yaptırın.
- Gözlerde aşağı kayma ("gün batımı bulgusu") varsa acil doktora başvurun.
- Şant takılı bebeklerde ateş, kusma veya huzursuzluk enfeksiyon belirtisi olabilir.
Hidrosefali yönetimi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Çocuk nöroloğu, beyin cerrahı ve neonatolog iş birliğiyle alınacak kararlar, bebeğin yaşam kalitesini belirlemede kritik rol oynar.
