Alopesi areata, saçlı deri, sakal, kaş veya kirpiklerde para büyüklüğünde dairesel dökülmelerle karakterize otoimmün bir hastalıktır. Bağışıklık sisteminin yanlışlıkla saç köklerine saldırması sonucu ortaya çıkar ve her yaştan bireyi etkileyebilir.
Alopesi Areata Nedir?
Bu hastalık, saç köklerinin geçici veya kalıcı olarak fonksiyon kaybetmesine yol açar. Toplumun %2’sinde görülür ve genetik yatkınlık önemli bir rol oynar. Stres, enfeksiyonlar veya hormonal değişimler tetikleyici olabilir.
Belirtileri ve Klinik Seyir
- Dairesel Saç Kaybı: En yaygın belirti, sınırları belirgin yuvarlak/oval kelleşmiş alanlardır.
- Eksilme Belirtisi (Sign of Exclamation): Saç tellerinin diplerinin incelip uçlara doğru kalınlaşması.
- Tırnak Değişiklikleri: %10-50 hastada tırnaklarda çukurcuklar, pürüzlenme görülür.
- Totalis/Universalis Formlar: Tüm saçlı deri (totalis) veya vücut kıllarının tamamını kaybetme (universalis).
Teşhis Yöntemleri
Tanı genellikle klinik muayeneyle konulur. Dermatologlar:
- Saç Çekme Testi: Aktif alanlarda kolay saç çekilmesi.
- Dermatoskopi: Kılcal damar yapısı ve siyah noktaların incelenmesi.
- Biyopsi: Şüpheli vakalarda saç kökü inflamasyonunun histopatolojik doğrulaması.
Tedavi Seçenekleri
Lokal Tedaviler:
- Kortikosteroid Kremler/Enjeksiyonlar: Dökülme alanlarına uygulanır.
- Minoksidil: Saç büyümesini uyaran topikal solüsyon.
- Anralin: Kontrollü irritasyonla saç çıkışını tetikler.
Sistemik Tedaviler:
- Oral Kortikosteroidler: Şiddetli vakalarda kısa süreli kullanım.
- JAK İnhibitörleri: Baricitinib gibi yeni nesil immünmodülatörler.
- İmmünoterapi: DPCP ile bağışıklık tepkisini modüle etme.
Işık Tedavisi (Fototerapi):
- PUVA: Psoralen + UVA kombinasyonuyla inflamasyonu baskılama.
Doğal Destek Yöntemleri:
- Probiyotikler: Bağırsak-saç ekseni ilişkisi için destek.
- Çinko ve Biotin Takviyeleri: Saç folikülü sağlığını güçlendirir.
Psikolojik Etkiler ve Başa Çıkma
Hastalık, benlik saygısında düşüş ve sosyal izolasyona yol açabilir. Destek için:
- Dermatoloji hemşireleri ile danışmanlık.
- Psikodermatoloji kliniklerine yönlendirme.
- Saç protezleri veya kamuflaj ürünleri.
Hastalık Seyri ve Öngörüler
- %30-50 hastada 1 yıl içinde kendiliğinden düzelme görülür.
- Erken başlangıçlı (<10 yaş), yaygın dökülme veya atopi varlığı prognozu olumsuz etkiler.
- Otoimmün hastalığı olanlarda (tiroidit, vitiligo) nüks riski yüksektir.
Korunma ve Yaşam Tarzı Önerileri
- Stres yönetimi (yoga, mindfulness).
- Saç derisini travmadan koruma (sıkı tokalardan kaçınma).
- D vitamini seviyelerinin takviyelerle optimize edilmesi.
