Alkol zehirlenmesi, kısa sürede aşırı alkol tüketimine bağlı olarak kandaki alkol konsantrasyonunun hayati tehlike oluşturacak düzeye yükselmesidir. Tıbbi acil durum kabul edilen bu tablo, solunum depresyonu, bilinç kaybı ve ölümle sonuçlanabilir. İşte alkol zehirlenmesine dair kritik bilgiler:
Alkol Zehirlenmesinin Nedenleri
Zehirlenme genellikle binge drinking olarak bilinen kısa sürede yüksek miktarda alkol alımıyla ortaya çıkar. Vücudun metabolize edebileceğinden fazla alkol tüketilmesi (saatte 1 birimi geçmek), karaciğer fonksiyonlarını aşarak toksik etki yaratır. Özellikle aç karnına alkol alımı, alkol derecesi yüksek içkiler ve alkolle etkileşen ilaç kullanımı riski artırır.
Belirtiler ve Evreler
- Hafif Evre: Konuşma bozukluğu, koordinasyon kaybı, bulantı
- Orta Evre: Bilinç bulanıklığı, hipotermi (vücut ısısında düşüş), kontrolsüz kusma
- Ağır Evre: Solunum yavaşlaması (dakikada 8 nefesten az), hipoglisemi nöbetleri, refleks kaybı
- Kritik Evre: Koma hali, idrar kaçırma, solunum durması
Teşhis Yöntemleri
Acil serviste öncelikle ABC protokolü (Airway-Breathing-Circulation) uygulanır. Tanı için:
- Klinik Değerlendirme: Pupil tepkileri, solunum sayısı, Glasgow Koma Skalası
- Kandaki Alkol Düzeyi: 400 mg/dL üzeri kritik kabul edilir
- Ek Testler: Kan şekeri, elektrolit paneli, karaciğer enzimleri
- Görüntüleme: Kafa travması şüphesinde BT
Acil Tedavi Protokolleri
- Havayolu Güvenliği: Aspirasyon riskine karşı yan pozisyona alma
- Oksijen Desteği: Nazal kanül veya maske ile %95 O2 satürasyonu hedefi
- Sıvı Resüsitasyonu: İntravenöz %0.9 NaCl ile hidrasyon
- Tiamin (B1 Vitamini): Wernicke ensefalopatisi önlemi için 500 mg IV
- Glukoz: Hipoglisemi tedavisi için %50 dekstroz
- Gastrik Lavaj: Son 30 dakikada alım varsa mide boşaltımı
Komplikasyonlar ve Riskler
- Solunum Yetmezliği: Santral sinir sistemi depresyonu
- Aspirasyon Pnömonisi: Kusmuk akciğere kaçması
- Hipoglisemik Koma: Karaciğerin glikojen depolarının tükenmesi
- Kalıcı Nörolojik Hasar: Uzun süreli oksijensizlik
- Ani Ölüm: Kardiyak aritmi veya solunum arresti
Önleme Stratejileri
- Güvenli Limit: Kadınlarda günde 1, erkeklerde 2 standart içkiyi aşmamak
- Yavaş Tüketim: Saatte 1 kadehten fazla içmemek
- Yemekle Birlikte: Yağlı gıdalar emilimi yavaşlatır
- İlaç Etkileşimleri: Benzodiazepinler ve antidepresanlarla asla kullanmamak
- Gözlem Sistemi: Partilerde "sober friend" uygulaması
İlk Yardım Adımları
- 112’yi acilen arayın
- Hastayı yan çevirerek kusmuk aspirasyonunu önleyin
- Üzerini battaniyeyle örtün (hipotermi riski)
- Asla kahve veya soğuk duş uygulamayın
- Bilinci açıksa su içirin, kusturmayın
Uzun Dönemde Yapılması Gerekenler
Zehirlenme atlatıldıktan sonra:
- Karaciğer Testleri: ALT, AST ve GGT takibi
- Nörolojik Muayene: B12 ve folat düzeyleri ölçümü
- Psikiyatrik Destek: Alkol bağımlılığı için CBT terapisi
- Beslenme Planı: Tiamin, magnezyum ve çinko takviyesi
Alkol zehirlenmesi, önlenebilir bir acil durumdur. Ancak geliştiğinde zaman kaybetmeden 112’nin aranması ve profesyonel tıbbi müdahale hayat kurtarıcıdır.
